Shantinath Charitram

Author(s): Amrutsuri, Abhaydevsuri
Publisher: Jain Sahitya Vardhak Sabha

Page 302

-आचार्यविजयासूरीश्वरकृतायां विद्वदिनोदिन्यां पञ्चमः सर्गः [ 283 अन्वयः-कपटेन, वामनीम् , मूर्तिम् , विधाय, शनैः, परन् , याम् , त्रिपदीम् , अदीधरत् , पुरुषोत्तमः, प्रसृत्वराम् , पराम् , ताम् , गणेशपेशले, अनेकपे, अवत्त // 49 // वृत्तिः-कपटेन-छलेन / वामनीम्-वामनस्य, सर्वस्येयं वामनी ताम् तथा वामनावतारलतामितियावत् / मूर्तिम्-शरीरम् / विधाय-कृत्वा / वामनाकारमाधायेत्यर्थः / शनै:-मन्दं यथा स्यात्तथा / चरन्-गच्छन् / याम्-यादृशीम् / त्रिपदीम्-त्रयाणां पदानां चरणानां समाहारत्रिपदो तान्तथा / अदीधरत-धृतवान् / पुरुषोत्तमः-विष्णुरितिशेषः / 'विष्णुर्जिष्णु जनार्दनौ हरिहृषीकेशाच्युताः केशवो, दाशाहः पुरुषोत्तमोऽब्धिशयनोपेन्द्रावजेन्दानुजौ' 2-128 इत्यभि० चिन्ता० / पुरुषोत्तम:पुरुषेषु उत्तमः स तथा जिनः, पुरिसुत्तमाणं इति सूत्रेऽपि श्रीशान्तिनाथ इति यावत् / प्रसृत्वराम्प्रसरणशीलाम् / पराम-उत्कृष्टाम् / ताम्-त्रिपदीम् 'उपन्ने ई वा, विगमे ई वा, धुवे ई वा' इति पत्रयात्मिकाम् / गणेशपेशले-गणस्यैकवाचनिकमुनिसमुदायस्य ईशः स्वामी गणेशो पेशलः कोमलो मनोज्ञो वा गणेशः गणधरः स चासौ पेशलस्तस्मिंस्तथा चक्रायुधाभिधाने इति यावत् / अनेकपे-अनेकान् भव्यान् पाति रमतीति अनेकपस्तस्मिँस्नथा / अधत्त-धृतवान् / अयं भावः-यथा पुरुषोत्तमो विष्णुर्वामनी त्रिपदीं गणेशपेशले विनायकं प्रति कोमले भक्तिप्रद्धेऽनेकपो हस्ती स इव बली तस्मिँस्तथा बलिनामकेऽसुरे अदीधरत्तथा पुरुषोत्तमो भगवान् श्रीशान्तिनाथो गणधरे त्रिपदोमदीधरदिति अर्थस्तूक्त एव / व्यतिरकानुप्राणितः श्लेषालङ्कारः // 49 // त्रिविक्रमोऽरिष्टबलं पिनष्टि यः, स्वयं बलिध्वंसिविडम्बिनीमयम् / तनूं न धर्ता किमनूनतेजसा, सचक्रपाणिश्च कृपाणिनां प्रभुः // 50 // अन्वयः-य:, स्वयम् , त्रिविक्रमः, अरिष्टबलम् , पिनष्टि, (स.) कृपाणिनाम् , प्रभुः, च, सचक्रपाणिः, अयम् , अनूनतेजसा, बलिध्वंसिविडम्बिनीम् , तनूम् , किम् , न धर्ता // 50 // वृत्तिः- यः-यादृशः / स्वयम्-आत्मना / त्रिविक्रमः-ज्ञानदर्शनचरित्रेषु विक्रमो बलं यस्य स तथा, ज्ञानदर्शनचारित्रवत्वात्रिविक्रमः सन् / अरिष्टबलम-अरिष्टस्य-अशुभस्य बलं-सैन्यम्,अरिष्टबलम् , अशुभकदम्बकम् तत्तथा / पिनष्टि-चूर्णयति, अवध्वंसयतीति यावत् / (स:-तादृशः प्रसिद्धो वा) कृपाणिनाम्-कृपात्मकोऽणः शब्दोऽस्त्येषां कृपाणिनः यद्वा कृपामण्यते जीवयतीति पाणम् अहिंसादिमहाव्रतं तदस्त्येषां ते कृपाणिनस्तेषां तथा, मुनोनामिति यावत् / प्रभुः-स्वामी, नायक इति यावत् / च-पुनः / सचक्रपाणिः-चक्रेण चिह्नविशेषेण सहितःसचक्रः,सचक्रः पाणिः करो यस्य च मचक्रपाणिः। अयम्-असौ। भगवान् शान्तिनाथ इति यावत् / अनूनतेजसा-अनल्पप्रतापेन / बलिसिबिडम्बिनी-बलिध्वं.