Shantinath Charitram

Author(s): Amrutsuri, Abhaydevsuri
Publisher: Jain Sahitya Vardhak Sabha

Page 337

318 ] श्रीजननेषधीयमहाकाव्ये श्रीशान्तिनायचरित्रे प्रभोविहारे मगधेऽपि मागधैः, प्रवर्ण्यमाने विविधैर्महोत्सवैः / मुखानि लोलाक्षि ! दिशामसंशय, प्रियोऽवदत् पश्य विभूषणैरितः // 43 // अन्वयः-लोलाक्षि !, मगधे, अपि, विविधैः, महोत्सवैः, मागधैः, प्रवर्ण्यमाने, प्रभोः, विहारे, दिशाम , विभूषणः, ( उपलक्षितानि ) मुखानि, इतः, पश्य, (इति ) प्रियः, असंशयम् , अवदत् // 43 // वृत्तिः-लोलाक्षि !-लोले-चञ्चले अक्षिणी नयने यस्याः सा लोलाक्षी, चपलनयना तदामन्त्रणे तथा / मगधे-गङ्गादक्षिणवर्तितदाख्यदेशे / अपि-सम्भावनायाम् / विविधैः-अनेकैः, बहुभिरिति यावत् / महोत्सवैः-महान्तोऽतिशयिताश्च ते उत्सवा उद्वर्षा महोत्सवाः, "सन्महत्परमोत्तमोत्कृष्टं पूजायाम्" 3 / 1 / 107 / / इत्यनेन कर्मधारयः पूर्वनिपातनियमार्थः समासः, तैस्तथा / मागधैः-बन्दिभिः / प्रवर्ण्यमाने-प्रकर्षण स्तूयमाने / प्रभोः-भगवतः शान्तिनाथस्य / विहारेप्रामानामान्तरमुपदेशार्थं विचरणे / दिशाम्-आशानाम् / विभूषणैः-अलङ्कारैः उपलझितानीतिशेषः / मुखानि-वदनानि तदप्रभागाँश्च / इतः-अत्र / पश्य-अवलोकय / वाक्यार्थः कर्म / ( इतिअनेन प्रकारेण ) प्रियः-बल्लभः / तस्याः स्वामीति यावत् / असंशयम्-निश्चितम् यथास्यात्तथा / अवदत्-अकथयत् // 43 // खसिन्धुचापप्रमयोन्नतामित-स्तनं प्रिये ! पश्य महोज्वलां दिशाम् / मुखान्यमुष्याः किरणैश्च तामसाद,दशापि शून्यानि विलोकयिष्यसि // 44 // अन्वयः-प्रिये !, इतः, खसिन्धुचापप्रमया, उन्नताम् , महोज्ज्वलाम् , तनूम् , पश्य, च, अमुष्याः, किरणः, तामसात् , शून्यानि, दिशाम् , दश, अपि, मुखानि, विलोकयिष्यसि // 44 // ___ वृत्तिः-प्रिये !-दयिते ! इत:-अस्मात् स्थानात् / खसिन्धुचापप्रमया-अङ्कानां वामतो गतिः, इत्यभियुक्तोक्त्या-खसिन्धुप्रदेन चत्वारिंशतो ग्रहणम् / खसिन्धुसंख्याकाश्चापा धनंषि खसिन्धुचापस्तेषां प्रमा मानम् खसिन्धुचापप्रमा, तया तथा / उन्नताम्-प्राप्ताभ्युदयाम् / उच्चामिति यावत् / महोज्ज्वलाम्-महती विशाला चासावुज्ज्वला विकाशिनी महोज्ज्वला, तान्तथा / विशेषणयोरपि यथा कथञ्चिद् गुणप्रधानभावमनुसन्धाय "शीतोष्णं जलम्" इति वत् समासः, प्रभाभासुरामिति यावत् / तनम्-शरीरम् / पश्य-अवलोकय / च-पुनः / अमुष्याः -विप्रकृष्टतया