Shabdonu Saundarya

Author(s): Muktivallabhvijay
Publisher: Pragna Prabodh Parivar

Page 15

ગુજરાતીના પ્રસિદ્ધ હાસ્ય લેખક શ્રી જ્યોતીન્દ્ર દવેએ તેમના એક નિબંધમાં જીભને સ્ત્રી સાથે સરખાવી છે. જીભની એ એક વિશેષતા છે કે પ્રાયઃ બધી જ ભાષામાં તે સ્ત્રીલિંગ શબ્દ છે. તેથી તે અબળા તો કહેવાય જ. અનેક પ્રતિકૂળ સંયોગો વચ્ચે પણ આ અબળા જીભ કેવી ઝનૂને ચડેલી રણચંડી છે ! હોઠના બે કિલ્લાઓથી તે ઘેરાયેલી છે, આગળ બત્રીસ પહેરેગીરો રાત અને દિવસ તેની ચોકી કરી રહ્યા છે, પાછળ ગળાની ઊંડી ખાઇનું મોટું જોખમ છે, સૂર્યનું એક કિરણ પણ ન પ્રવેશી શકે તેવી અંધારી કોટડીમાં લપાઇ રહેવાનું છે, તે સાંકડી કોટડીમાં સંચરણ માટે ઓછામાં ઓછી જગ્યા છે, અનેક પ્રકારનાં ટાઢા-ઊના, તીખા-ખારા પદાર્થોના અણધાર્યા આક્રમણો આવ્યા કરે છે, લાળ, ઘૂંક અને ગળફાની ગંદકીમાં સતત ગોંધાઇ રહેવાનું છે. આટ-આટલા પ્રતિકૂળ સંયોગોની વચ્ચે પણ જીભના તોફાનો કેવી માઝા મૂકે છે ! ઝાંસીની રાણી લક્ષ્મીબાઈ કે ચાંદબીબી જેવી પરાક્રમી મહિલાઓને પરાક્રમની પ્રેરણા કદાચ આ અબળા જીભ પાસેથી જ નહિ મળી હોય ?
સમાજ, ધર્મ અને કાયદાની રૂએ પુરૂષ સ્ત્રીનો સ્વામી કહેવાય છે, પણ વાસ્તવમાં ઘણાંખરા પુરૂષો સ્ત્રીના ગુલામ હોય તે રીતે વર્તતા હોય છે. એક ઘરની બહાર બોર્ડ વાંચ્યું હતું. I am the owner of this house because my wife has permitted me to say so. તે જ રીતે માનવી જીભનો પણ સ્વામી હોવા છતાં મોટેભાગે જીભની સત્તા હેઠળ એ દબાઇ જતો હોય છે. મોટા મહર્ષિઓને પણ આ જીભે સાધનાની ઊંચી અટારીઓથી નીચે પછાડ્યા હોય તેવા થોકબંધ પ્રસંગો સાંભળવા મળે છે. - જીભ અને સ્ત્રીની બીજી પણ એક સમાનતા જ્યોતીન્દ્ર દવેએ નોંધી છે. સ્ત્રી એ કુટુંબનો આધારસ્તંભ કહેવાય છે, મનપસંદ રસવતીઓ બનાવીને અનેક પ્રકારના સુંદર સ્વાદનો અનુભવ કરાવે છે, ઘરનું સૌથી વધુ કામ કરે છે અને છતાં ઓઝલ પડદામાં કે ઘૂમટામાં રહે છે. તેમ, શરીરના આરોગ્યનો અને જીવનની શાંતિનો આધારસ્તંભ ગણાતી, મનપસંદ સુંદર વાદનો અનુભવ કરાવતી અને મનના ભાવો તથા હૃદયની લાગણીઓને વ્યક્ત કરવાનું મહત્ત્વનું કામ કરતી આ જીભ પણ મુખના પડદા પાછળ પુરાઈ રહે છે.
ઘરની વાતો સ્ત્રી જલદી બહાર પ્રગટ કરી દેતી હોય છે, તેમ જીભ
૧૦)