________________
સૂચન છે કે કામ ઘણું કરો પણ બોલો ઓછું. ઘણું ભસતા કૂતરાની કોઈ કિંમત થતી નથી. માણસ પણ બહુ બોલે છે ત્યારે “બોલે છે' શબ્દનું ગૌરવ ન હણાય તે માટે કેટલાક “ભસે છે' શબ્દનો પ્રયોગ કરે છે. લકવા કરતાં બકવાનો રોગ બહુ ભયંકર છે. જીભ અટકી જાય તે લકવા અને જીભ અટકે જ નહિ તે બકવા. લકવાના રોગની વેદના માત્ર રોગીને ભોગવવી પડે છે. એક વ્યક્તિના બકવાના રોગનો ત્રાસ અનેકને ભોગવવો પડે છે.
નિરર્થક અને બિનજરૂરી એક પણ શબ્દ ન બોલાઈ જાય તેની માત્ર એક દિવસ તમે કાળજી કરો તોય હજારો શબ્દોની તમે બચત કરી શકશો. એક વિદ્વાને સર્વેક્ષણ કરીને તારણ કાઢ્યું છે કે એક દિવસમાં ૪૮ પાનાંની એક પુસ્તિકા જેટલું આપણે નકામું અને નિરર્થક બોલી નાખીએ છીએ.
તમે આવી ગયા? તમે સંડાસ જઈ આવ્યા? આજે ગરમી ઘણી છે આજે ઠંડી ઘણી છે ! આજે રવિવાર છે ! આજે બહુ ખવાઈ ગયું. આજે ભોજનમાં મજા આવી. રાત્રે શાંતિથી ઊંધ આવી. ત્યાં મચ્છર ઘણાં છે. આવું તો કેટકેટલું દિવસમાં બોલતા હોઈએ છીએ કે જે બોલવાની ખાસ જરૂર ન હોય, ક્યારેક હાસ્ય ઉપજાવવા, ક્યારેક સમય પસાર કરવા, ક્યારેક ટોળટપારૂપે, ક્યારેક નિંદા-કુથલી માટે, ક્યારેક હોંશિયારી બતાવવા, ક્યારેક બિનજરૂરી સલાહ આપવા, આવા તો અનેક વ્યર્થ પ્રયોજનોથી પ્રેરાઈને આપણે જીભને છૂટો દોર આપી દઈએ છીએ. શ્રોતા મળે એટલે સ્વીચ ચાલુ. સાંભળનારની ક્ષમતા કે તેના સમયાવકાશની મર્યાદાનું ભાન પણ બોલનાર ભૂલી જતો હોય છે.
એક પાદરીનું ચર્ચમાં રોજ નિયમિત પ્રવચન થતું. એકવાર વરસાદને કારણે પ્રવચનનો સમય થઈ જવા છતાં કોઈ શ્રોતા ન આવ્યા. તેથી તેમણે પ્રવચન બંધ રાખ્યું. થોડીવાર બાદ એક ખેડૂત પ્રવચન સાંભળવા માટે આવ્યો. પાદરીએ કહ્યું “આજે શ્રોતાઓ નથી આવ્યા માટે પ્રવચન બંધ રાખ્યું છે. તમારા એકલા માટે પ્રવચન શું આપવું ?”
- “અમારા વાડામાં પચાસ ગાય હોય તો ઘાસ નીરીએ તેમ એક ગાય હોય તો પણ અમે ઘાસ નીરીએ છીએ.”
૬૦ -
