Shabdonu Saundarya

Author(s): Muktivallabhvijay
Publisher: Pragna Prabodh Parivar

Page 67

પષ્ય થોડું બોલવું એ માનવોચિત છે.
મૌન રહી કાર્ય કરી આપવું એ દેવોચિત છે. મૌનનો તો મહિમા જ ન્યારો છે. ઘણુંય બોલી નાંખીએ તોય મૌનનું માહાલ્ય પૂરું ન ગાઈ શકાય. વાણી ઉપર સંયમ હોવાથી સાધુને “વાચંયમ” કહેવામાં આવે છે. તેમ સાધુ માટે બીજો શબ્દ છેઃ “મુનિ'. જિનશાસનને મોની શાસન કહેવામાં આવ્યું છે. ગાંધીજી કહે છેઃ મૌન એ સર્વોત્તમ ભાષણ છે. અંગ્રેજીમાં કહેવાય છેઃ silence is wisdom. અને વાતેય સાચી છે. બોલ્યાનો પસ્તાવો દરેકને ઘણીવાર કરવો પડ્યો હશે. મૌન રહ્યાનો પસ્તાવો ભાગ્યે જ કરવો પડે. ઋષિમુનિઓ કહે છેઃ મૌન સર્વાર્થસાધનમ્ ! આવી જ એક કહેવત ગુજરાતીમાં છેઃ “મૂંગી મંતર સાડી સત્તર” કોઈ મંત્રથી ચાર આની કાર્યસિદ્ધિ થાય, કોઈથી છ આની, કોઈથી આઠ આની, કોઈથી બાર આની, કોઈથી ચૌદ આની, તો કોઈથી સોળ આની. પણ મૌન તો એવો મંત્ર છે કે તેનાથી સાડી સત્તર આની કાર્યસિદ્ધિ થઈ જાય છે.
કાચનો ગ્લાસ નીચે પડવાથી ફૂટી જાય, સૂતરના તાંતણો આંગળીથી સ્પર્શ કરવા માત્રથી તૂટી જાય. પણ તે બધાં કરતાં પણ સૌથી વધુ નાજુક ચીજ મૌન છે, “મૌન' એવું છે કે તેનું નામ લેવા માત્રથી પણ તે તૂટી જાય. પણ નાજુક એવું મૌન નાજુક સંબંધોને પણ ઘનિષ્ઠ બનાવવાની તાકાત ધરાવે છે. બોલવાથી ઊભા થયેલા કલહો મૌનથી વિરામ પામે છે. એક વ્યક્તિનું મૌન બીજાના આવેશનું સુરસુરિયું કરી નાંખે છે. એક કન્યા પરણીને સાસરે ગઈ પણ થોડા જ વખતમાં સાસુનાં ચીડિયા સ્વભાવથી વાજ આવી ગઈ. થોડી ભૂલ થાય અને સાસુ ઠપકો આપે. સાસુના ઠપકાની સામે તે સામો જવાબ આપે. પછી બાજી વણસતી જાય અને મોટો ઝગડો થઈ જાય. કુટુંબનું વાતાવરણ બગડતું ગયું. કંકાસ વધતા ગયા. કંટાળીને તે કન્યા પિયર આવી ગઈ. તેની માતા તેને એક સંત પાસે લઈ ગઈ. સંતને બધી હકીકત જણાવીને કહ્યું “મારા દીકરીના ઘરમાંથી ક્લેશ - કંકાશ બંધ થઈ જાય તેવો કોઈ ઉપાય બતાવો.” સંતે કહ્યું “આવતીકાલે આવજો એક માદળિયું તૈયાર રાખીશ.” બીજા દિવસે મા-દીકરી સંત પાસે ગયા. સંતે તે કન્યાને એક માદળિયું આપીને સૂચના કરીઃ “આ માદળિયું તારે ગળામાં બાંધી રાખવાનું. હવે તું નિશ્ચિત બનીને સાસરે
૬૨ -