________________
દિવસ દરમ્યાન માણસ શબ્દોની કેટલી મજલ કાપે છે તે જાણવા માટે રિક્ષા, ટેકસીની જેવા મીટર ગળા પર બેસાડવામાં આવે તો કદાચ સાંજ પડતા સુધીમાં મીટર તૂટી જાય એટલી હદે વાણીનો વ્યર્થ વ્યય કરવાનું ઘણાંને કોઠે પડી ગયું હોય છે. મુરતિ તિ વક્તવ્યમ”- મોઢું મળ્યું છે એટલે જાણે બોલવા માટે જ મળ્યું છે, માટે બોલ્ય જ રાખવું. આવા ગણિત પૈસાની બાબતમાં કેમ નહિ લગાડતા હોય ! હિસાબ કરશું તો તાજુબ થઈ જઈશું કે કેટલો શબ્દોનો વેડફાટ દિવસભરમાં આપણે કરી નાંખીએ છીએ. જે બોલ્યા વગર કાંઈ જ વાંધો ન આવે અથવા જે બિલકુલ નિરર્થક જ હોય તેવું આખા દિવસમાં કેટલું બોલવાનું થતું હશે ? ઘણીખરી વાચાળ વ્યક્તિઓ દિવસમાં ચારેક કલાક આવું નિરર્થક બોલી નાંખતી હશે. એક મિનિટના ૧૦૦ શબ્દોની. ઝડપ ગણીએ તો ચાર કલાકમાં ૨૪,૦૦૦ શબ્દો વેડફાય. તે દરથી એક વર્ષમાં કુલ ૮૬,૪૦,૦૦૦ શબ્દો નિરર્થક વેડફાઈ જાય. મળેલી અમૂલ્ય વાણીશક્તિનો આવો નિરર્થક વેડફાટ એ વાચાવિહીન પશુઓ અને મૂંગા માનવોનો દૂર ઉપહાસ નથી શું ? પૈસાની કિંમત નિર્ધન પાસેથી સમજવી પડે તેમ વાણીની કિંમત જેને વાંચા નથી મળી તેવા પશુ અને માનવો પાસેથી સમજી લેવી જોઈએ.
આવો સામાન્યથી એક નિયમ છે કે, ક્વોન્ટિટી વધે ત્યાં ક્વોલિટી જાળવવી મુશ્કેલ બને છે. પ્રમાણનો અતિરેક ગુણવત્તા ઉપર ઘાતક અસર પહોંચાડે છે. બહુ બોલનાર છબરડા ઘણાં વાળી નાંખે છે. • બહુ બોલવામાં જે કાંઈ બોલાય છે તે મોટેભાગે વિવેકની ગળણીથી ગળાયા
વગર બોલાય છે. • પ્રમાણાતીત બોલવામાં સત્યની વફાદારી સહજ ચૂકી જવાય છે.
બહુ બોલવામાં નિંદા-કૂથલીની ગંદકી ઘણી ઓકાય છે. વાચાળતા અને આપ બડાઈને સારો સંબંધ છે. • બહુ બોલવામાં બફાઈ જવાની સંભાવના વધે છે. તેથી વિરોધીઓ અને
શત્રુઓ વધે છે. તેથી જીવનમાં અશાંતિ અને સંતાપ વધે છે. • બહુ બોલવું એ બહિર્મુખદશાની નિશાની છે.
૫૮
