________________
ચાર-છ મહિનાની ઉંમર થતાં જ બાળક બોલવાનું શીખવા લાગે છે. નાની ઉંમરમાં જ તે બોલતો થઇ જાય છે. પણ દુઃખની વાત એ છે કે ઘણાં ખરાં માનવી તો પાકટ ઉમરના થવા છતાંય જબાન વાપરતા શીખ્યા નથી હોતા માટે બોલવાને બદલે ઘણીવાર બોળતા જ હોય છે. ઘણી વ્યક્તિઓ અનેક ભાષા પર પ્રભુત્વ ધરાવતી હોય છે. ઘણી ભાષાઓ જાણે ખરા પણ એકેય ભાષામાં જીભને વશમાં રાખી ન શકે. ધૂમકેતુ કહે છે કે જીભને સ્વાધીન રાખનારો જીવનને પણ સ્વાધીન રાખી શકે છે. મોટા મીલમાલિક અને મોટરમાલિકો પણ જીભના તો ગુલામ જ હોય છે. શું બોલવું અને શું ખાવું તે જીભ નક્કી કરે છે, પોતે નહિ. ઘણી સમૃદ્ધિના સ્વામી, ઘણાં શાસ્ત્રોના પંડિત કે ઘણી ભાષાના વિદ્વાન બન્યા પછી પણ બોલતાં ન આવડે તો એ સમૃદ્ધિનો, જ્ઞાનનો કે ભાષાનો વૈભવ શું કામનો ?
એક સુંદર કવિતા વાંચવા જેવું છે, સીખ્યા બહુ શ્લોક ઓર કવિતા સુછન્દ જાને
જ્યોતિષકો સીખ મન રહત ગરુરમેં સીખ્યો સબ સૌદાગિરી બજાજી સરાફી જાને લાખનકો ફેરફાર બહ્યો મત પૂરમેં સીખ્યો સબ મત્ર જન્ન તન્ન સબ વાદ સીખ્યો પિંગલ પુરાણ સીખ સીખ ભયો સૂરમેં સીખ્યો સબ ઠાટ-બાટ નિપટ સયાણો ભયો બોલવો ન સીખ્યો તબ સીખ્યો ગયો પૂરમેં. | શબ્દમાં જે તાકાત છે તે અણુબોમ્બ કે ન્યુક્લિઅરબોમ્બમાં પણ નથી. થર્મલ પાવર, ઇલેક્ટ્રિક પાવર કે સોલાર પાવર કરતાં પણ ચડિયાતો શબ્દનો પાવર છે. મંત્રની શબ્દશક્તિથી દેવતાઓ પણ ખેંચાય છે. ધ્વનિના માહાસ્યથી પ્રકૃતિ અનુકૂળ બને છે.
એક રાજાનો મુખ્ય હાથી સરોવરના કાદવમાં ફસાઇ ગયો. તેને બહાર કાઢવા મહાવતોએ લાખો પ્રયત્ન કર્યા. આખું સૈન્યદળ હાજર થયું પણ હાથીને બહાર કાઢવામાં નિષ્ફળ ગયું. કાદવમાંથી તેને બહાર કાઢવામાં જેમ જેમ વધુ પ્રયત્નો થતાં ગયા તેમ તેમ હાથી કાદવમાં વધુને વધુ ઝૂંપાતો ચાલ્યો. રાજા
(૧૯)
