________________
કહેવાને બદલે “તમે આજે કેમ વહેલા ન ઊઠી શકયા ?'' તેમ પૂછવામાં અપ્રિય ન લાગે.
એક મોટી સભામાં એક લાખ શ્રોતાઓ એકત્ર થયા હતા. મંચ પરથી એક વક્તાએ સભાને વખોડતા કહ્યું: “આ સભામાં ૫૦,૦૦૦ તો ગાંડા ભેગા થયા છે.’’ આ વાક્ય કાને પડતા જ સભા ઉશ્કેરાઇ ગઇ અને વક્તા પર ખાસડાનો વરસાદ થયો. થોડી વાર બાદ બીજા વક્તા ઊભા થયા તેમણે સભાનું અભિવાદન કરતા કહ્યું: “આ સભામાં ૫૦,૦૦૦ ડાહ્યા માણસોની હાજરી છે.'' તુરંત સભાએ તાલીઓના ગડગડાટથી તેમને વધાવ્યા અને ફુલના હારથી લચી દીધા.
કઠોર વચનોએ કૈક કુટુંબોને કુરુક્ષેત્ર બનાવ્યા છે, ભાગીદારોને લડાવ્યા છે, સગા ભાઈઓને ઝગડાવ્યા છે, દેરાણી-જેઠાણી અને સાસુ-વહુઓને કાયમનાં ઉંદર-બિલાડી જેવા વૈરી કરાવી દીધા છે. ચામડીનું સૌંદર્ય જોઇને અગ્નિની સાક્ષીએ લગ્ન થાય છે અને વાણીનું સૌંદર્ય ન હોય તો તે લગ્ન જીવનમાં અગ્નિનો સાક્ષાત્કાર થાય છે. લગ્નનો વરઘોડો કોર્ટે પહોંચે છે અને છૂટાછેડાના પરિણામ પામે છે. કડવાશે કૈક કુટુંબોને ઉજ્જડ કરી દીધા. ઘર-ઘરમાં કોઇ દ્રૌપદી હોય છે જે વાણીમાંથી કડવાશ ઓકે છે અને પરિણામે ઘર-ઘરમાં મહાભારત મંડાય છે. આપણે કાંઇક કરીને જેટલા મિત્રો બનાવી શકીએ તેના કરતાં કાંઇક કહીને વધારે દુશ્મનો બનાવી દઈએ છીએ. જન્મથી માતા-પુત્ર, પિતા-પુત્ર, ભાઈ-બહેન, ભાઈ-ભાઈ જેવા અનેક સંબંધો નિર્માણ પામે છે. લગ્નથી પતિ-પત્ની, દિયર-ભોજાઈ, સાસુ-વહુ, દેરાણી-જેઠાણી, નણંદભોજાઈ જેવા અનેક સંબંધો નિર્માણ પામે છે. પાર્ટનરશીપડીડથી ભાગીદારભાગીદારનો સંબંધ ઊભો થાય છે. મકાનના ભાડા-ખતથી મકાનમાલિકભાડૂઆતનો કે પડોશી-પડોશીનો સંબંધ ઊભો થાય છે. પણ શત્રુતા કે કે દુશ્મનાવટના સંબંધ માટે લગ્ન જેવી કોઈ ક્રિયા, કોઈ ડીડ કે કોઈ ખત હોતા નથી. શત્રુસંબંધકારક મુખ્ય પરિબળ જો કોઈ હોય તો તે છે – કઠોર શબ્દ. વર્ષા સમ વારિ નહીં, પ્રેમ સમો નહીં ત્યાગ
વેણ સમ ચિનગારી નહીં, વિરહ સમી નહીં આગ
ભારે પદાર્થ ડૂબે છે, હલકો પદાર્થ તરે છે. ભારે શબ્દો નીચે જાય છે,
૪૨
