Shabdonu Saundarya

Author(s): Muktivallabhvijay
Publisher: Pragna Prabodh Parivar

Page 39

વિકાસ કે વિનાશ જીભને આધીન છે. જીભ વિષÉપિકા પણ છે અને અમૃતની વાવડી પણ જીભ જ છે.
પાંડવોએ દેવી સહાયથી બનાવેલા મહાલયમાં એવી ગૂઢ રચના કરાઈ હતી કે જલ હોય ત્યાં સ્થલ દેખાય અને સ્થલના સ્થાને જલ ! તે મહાલયમાં આવેલો દુર્યોધન ભૂમિ સમજીને પગ મૂકે છે ત્યાં પાણીથી પગ અને કપડાં ભીંજાય છે. આગળ તેને પાણી દેખાય છે ત્યારે કપડા ઊંચા લે છે, પણ વાસ્તવમાં ત્યાં સ્થલ છે. તુરંત ખૂણામાં બેઠેલી દ્રોપદી ખડખડાટ હસીને બોલે છેઃ “આંધળાના દીકરા આંધળા જ હોય.” આ શબ્દો સાંભળતા દુર્યોધન અંગે અંગ સળગી ઊઠ્યો. તે શબ્દો માત્ર પરિણમિત બનીને વિસર્જન પામેલા ભાષાવર્ગણાના પુદ્ગલો જ નહોતા, પણ આખા મહાભારતના મહાયુદ્ધનાં બીજ હતા. તે શબ્દોમાં અતિસ્ફોટક દારૂગોળો ભરેલો હતો. એક નારીના કટુવચનોએ મહાભારતના મંડાણ કર્યા, જેમાં હજારો માથા વધેરાયા, હજારો ટન લોહી રેડાયું, કૈક ખુવાર થયા, કંક બાળકો અનાથ બન્યા, કૈંક નારીઓના સૌભાગ્ય સિંદુર ભૂંસાયા. ચાર શબ્દોની ચિનગારીએ મોટો દાવાનલ સળગાવ્યો, તેનું નામ મહાભારત.
શાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ એક કથાનકમાં એક વિધવા માતાનો યુવાન પુત્ર મજૂરી કરીને બપોરે ઘેર આવ્યો. પેટમાં કડકડતી ભૂખ હતી. માતા રસોઇ છીંકે ચડાવીને બહાર ગઇ હતી. ભૂખ્યા દીકરાએ ઘરમાં માતાને ન જોઇ, ભોજન પણ ન જોયું. ભૂખ આવેશને પેદા કરે, આવેશમાં સૂઝ ઘટી જાય. તેથી છીકા પર જોવાનું સૂક્યું નહિ. થોડીવારમાં મા આવી ત્યારે આવતાની સાથે આવેશ પ્રગટ થયો. ક્રોધના જ્વાળામુખીમાંથી કટુ વચનોનો લાવા બહાર ફેંકાયોઃ “ક્યાં શૂળીએ ચડવા ગઇ “તી? ભોજન ક્યાં છે ?” અણધાર્યા આ હુમલાથી માતા પણ આવેશમાં આવી ગઇ. કડવાશનો જવાબ કડવાશથી આપ્યોઃ “તારા કાંડા કપાઇ ગયા હતા ? છીકા પરથી ભોજન લેતા જોર આવતું હતું ?' ઝગડો પતી ગયો. પછી તો જીવન પણ પૂરું થયું. સંસારની વિચિત્રતાનો સાક્ષાત્કાર થયો. માતા એક ગામમાં એક શ્રેષ્ઠીની પુત્રી તરીકે અવતરી. દીકરો બીજા ગામના એક શેઠનો પુત્ર બન્યો. બન્નેનું વેવિશાળ થયું. તે યુવાન વેપાર
૩૪