________________
આપવાનું દિલ છે પણ દ્રવ્ય નથી. ઘરે પધારશો? તો આપને આપીને હું ધન્યતા અનુભવી શકું.'' આ મધુર વચનામૃત કાને પડતા યાચકની આંખો અશ્રુભીની બની અને હૃદય ગાદઃ “સાહેબ, પૈસા તો ઘણાં આપી જાય છે પણ આવા મધુર વચનરત્નો પામીને આજે હું શ્રીમંત બની ગયો. તમે જે સ્નેહથી સહાનુભૂતિ આપી છે તે પૈસાનાં મૂલ્ય કરતાં ઘણી ચડિયાતી છે.’’ ભિક્ષુને પણ અમીરાતનો અનુભવ કરાવવાની તાકાત સ્નેહભીના મધુર શબ્દોમાં છે.
શુકદેવના રૂપથી આસક્ત બનેલી ઉર્વશી દેવલોકથી ખેંચાઇને પૃથ્વીતલ પર આવી અને અનાસક્ત શુકદેવને લલચાવવા કામુક વચનોથી કહે છેઃ “તમને મૃત્યુલોકની કોઇ સ્ત્રી પ્રત્યે કોઇ આકર્ષણ નથી તે મને ખબર છે. જેના નાકમાં શ્લેષ્મ છે. શરીર પર પ્રસ્વેદ છે. કાન અને આંખમાં પણ મેલ છે. અને કાયામાં મળ, મૂત્ર, માંસ, અસ્થિ અને રુધિર છે. તેવી અશુચિની ક્યારી સમી મર્ત્ય સ્ત્રી પ્રત્યે તમને આકર્ષણ ન થાય તે સહજ છે. પણ હું તો દેવકન્યા છું. મારા અંગમાં જરાય અશુચી નથી.’’
એના જવાબરૂપે શુકદેવ બોલ્યાઃ ‘“તારી કાયામાં જો જરા પણ અશુચિ નથી તો, હે મૈયા ! આવતા ભવે તારા પેટે જન્મ લઈશ, બસ ?'' અને, આ અકામુક યોગીવચનોએ કામાસક્ત દેવકન્યાની કામવાસનાને ઓગાળી નાંખી. દીપશિખા બનીને કેવા પ્રકાશી શકે છે શબ્દો !
પરિમલ બનીને કેવા મહેંકી શકે છે શબ્દો !
રોશની બનીને કેવા ઝગમગી શકે છે શબ્દો !
મેઘવર્ષા બનીને કેવી લીલીછમ હરિયાળી સર્જી શકે છે શબ્દો !
ઉજ્જડ વગડામાં પણ કેવું મનોહર મંદિર નિર્મિત કરે છે શબ્દો ! ઘોર જંગલમાં પણ કેવી મંગલમયતા પ્રસરાવે છે શબ્દો !
અને, શબ્દ જ શસ્ત્ર બને ત્યારે નગરને વેરાન બનાવે, સંસારને સ્મશાન બનાવે, હોનારત સર્જીને હાહાકાર ફેલાવે. ચાણક્ય તેના રાજસૂત્રમાં કહે છેઃ जिह्वायत्तौ वृद्धिविनाशौ । विषामृतयोराकरी जिह्वा ||
**
૩૩
