________________
ટ્રસ્ટીસાહેબ આવેશમાં આવીને બોલ્યાઃ “આ મંદિર છે તેની જ રોજની આ રામાયણ છે. મંદિરને તાળા લગાવી દો.” મંદિરને તો તાળા ન લાગ્યા પણ થોડા દિવસોમાં તેમનો એકનો એક દીકરો મૃત્યુ પામ્યો અને વંશને તાળાં લાગી ગયા. પેલા શબ્દો અને આ ઘટના વચ્ચે કોઈ સંબંધ ભલે ન જોડીએ, પણ કઠોર શબ્દોના કરુણ વિપાક ભોગવવા જ પડે છે, તે વાતનો અપલાપ તો ન જ કરાય.
મુંબઇમાં એક આચાર્ય ભગવંતનું પ્રવચન પૂર્ણ થયા બાદ શ્રોતાઓ વિખરાયા. એક શ્રોતાએ બીજા શ્રોતા પાસે આ મહાસંયમી આચાર્ય ભગવંતની નિંદા કરી. તે જ વખતે લકવાનો એટેક આવ્યો અને જીભ કાયમ માટે બોલતી બંધ થઇ.
કઠોર વચનના વિપાક કઠોર હોય છે. મધુર વચનના પરિણામ મધુર હોય છે. જે કઠોર બને છે તેને માટે કુદરત પણ કઠોર બને છે. કઠોર પથરા ઉપર ભારેખમ રોલર ફરે છે, જ્યારે ધૂળને દાબવા માટે તો માત્ર પાણી જ છાંટવામાં આવે છે. કઠોરતા વાણીનું મોટામાં મોટું કલંક છે. માધુર્ય વાણીનું મોટામાં મોટું આભૂષણ છે. મૃદુ અને પ્રિય વચન જ સહુને ગમે છે. મીઠા વચનો શુષ્ક જીવનમાં ચેતના રેડે છે. મીઠા વચનો ઉજજડ જીવનમાં હરિયાળી ખીલવે છે. મીઠા વચનથી રીસાયેલો માની જાય છે. ક્રોધે ચડેલો શાંત બને છે. નિરાશ થયેલો સ્વસ્થ બને છે. વિષાદવ્યગ્ર બનેલો આનંદિત થાય છે. પૈસા કોઇને ગમતા હોય અને તમે ન આપી શકો તે સમજી શકાય. મિષ્ટાન્નનું ભોજન કોઇ માંગે અને તમે ન આપી શકો તે બને. સોનાની લગડી અને રત્નના આભૂષણોની કોઇ અપેક્ષા રાખે અને તમે તેની પૂર્તિ ન કરો તે બને. પણ, સહુ કોઇની મીઠા પ્રિય વચનની અપેક્ષા પૂરવામાં શું નડે ? માનવીની સ્વરપેટીમાં મીઠા શબ્દોનો એવો કોઇ નક્કી ક્વોટા નથી કે, વાપરવાથી ખૂટી જાય. તમે દરિદ્ર બનો નહિ છતાં તમારા મધુર વચનથી સાંભળનાર શ્રીમંત બની જાય, તો કરકસર શા માટે ?
प्रियवाक्यप्रदानेन सर्वे तुष्यन्ति जन्तवः । तस्मात्तदेव वक्तव्यं, वचने का दरिद्रता ||
૩૬ -
