________________
વેદના હોય છતાં તેમાનું કાંઇ જ તેઓ વ્યક્ત ન કરી શકે. આ મૂંગા પ્રાણીઓ અને મનુષ્યોની કરુણ અને લાચાર અવસ્થાનો વિચાર કરીએ તો આપણને પ્રતીત થશે કે આપણને પ્રાપ્ત થયેલી વચનલબ્ધિ કેટલી બધી મૂલ્યવાન છે !!
પક્ષીઓ પાસે ઉડ્ડયનલબ્ધિ છે, મનુષ્ય પાસે નથી. છતાં વિમાન અને રોકેટની શોધ કરીને મનુષ્ય ઉડ્ડયનલબ્ધિનો સ્વામી બન્યો છે. માછલી દિવસ-રાત પાણીમાં તરી શકે છે તેવી ત૨ણલબ્ધિ માનવી પાસે ક્યાં છે ? છતાં સ્ટીમર અને સબમરીનની રચના કરીને માનવી માછલીની જેમ પાણીમાં દિવસો . સુધી તરતો થયો છે. આમ પશુ-પક્ષીઓની વિશિષ્ટ શક્તિઓ પોતાની વિશિષ્ટ બુદ્ધિશક્તિ દ્વારા માનવી પ્રાપ્ત કરી શક્યો છે. પણ પશુઓ અને પક્ષીઓ પાસે એવી કોઇ સૂઝ નથી કે માનવીને પ્રાપ્ત થયેલી અણમોલ વચનલબ્ધિ તેઓ કોઇ પણ રીતે પ્રાપ્ત કરી શકે. આમ વિશિષ્ટ વચનલબ્ધિ પ્રત્યે માનવીની ઇજારાશાહી છે.
પશુઓને જે અવ્યક્ત વાચા મળી છે તે પશુભાષાનો અનુવાદ થઇ શકતો નથી. પણ માનવ ભાષાની એ વિશેષતા છે કે તેનો અનુવાદ પણ થઇ શકે છે. અંગ્રેજી, ગુજરાતી, હિન્દી, મરાઠી, ફ્રેન્ચ, લેટીન આદિ અનેક ભાષાઓના પરસ્પર એકબીજામાં અનુવાદ થઇ શકે છે, પણ ભેંસના ભાંભરવાનો કૂતરાના ભસવામાં, ઘોડાના હણહણાટનો ગધેડાના ભૂંકવામાં કે ચકલીના ચીં ચીંનો કાગડાના કા કામાં અનુવાદ થઇ શકે ખરો ?
આ બધા દ્વારા એ ફલિત થાય છે કે માનવીને પ્રાપ્ત થયેલી ભાષા કે વચનશક્તિ અણમોલ અને અદ્વિતીય છે. અમૂલ્ય રત્ન મળી ગયા પછી કોઇ ડાહ્યો માણસ તેને નિરર્થક વેડફી નાંખે ખરો ? પાંચ હજાર રૂપિયાની કિંમતી નવી સાડી રસોડામાં રસોઇ કરતી વેળાએ પહેરવામાં કોઇ મહિલા ઉપયોગ કરે ખરી ? સુવર્ણ ઘણું કિંમતી છે માટે તેનો વપરાશ પણ જૂજ છે. ઘી કિંમતી છે માટે તેનો વપરાશ પાણીની જેમ બેધડક નથી થતો. વચનશક્તિ પણ બહુમૂલ છે તેની પ્રતીતિ થયા પછી તેના વપરાશમાં સાવધાની, જાગૃતિ અને કરકસરવૃત્તિ પૂરેપૂરી જોઇએ.
વચન રતન મુખ કોટડી બંધ કર દીજે તાળ, ગ્રાહક હોય તો ખોલીએ, દીજે વયણ રસાળ.
૧૬
