Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 15

મહીમાં 5
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ૬ પૃષ્ઠ ૧૫
મહાત્મા ગાંધીના સાહિત્યસાથીઓ
| રઘુવીર ચૌધરી
મહાત્મા ગાંધીજીના સભ્યાત્રીઓ વિશેષાંક / મહાત્મા ગાંધીજીના સહધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક માં મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા
[ રઘુવીર ચૌધરી પ્રશિષ્ટ સાહિત્યકાર અને જ્ઞાનપીઠ એવોર્ડ વિજેતા સમર્થ સર્જક છે. જીવનભર અધ્યયન-અધ્યાપન સાથે જોડાયેલા રહ્યા. કાવ્ય, નવલકથા, વિવેચન ક્ષેત્રે પુષ્કળ પ્રદાન કર્યું. સત્ત્વશીલ સાહિત્ય માટે તેમનું રંગદ્વાર પ્રકથન સક્રિય છે. સાથે વતન બાપુપુરામાં જઈ ખેતી પણ કરતા હોય છે.] વીસમી સદીના ત્રીજા દાયકાથી ગુજરાતી સાહિત્ય પ૨ ભાષા ખેડવામાં અને સાથે ગાંધીજીના વિચારોને પ્રજા સુધી ગાંધીજીનો જે પ્રભાવ વ્યાપક ભૂમિકામાં જોવા મળે છે એ તો છે પહોંચાડવામાં જે ફાળો આપ્યો છે એનું મૂલ્ય સાહિત્યના ઇતિહાસમાં ૩ 8 એમના પ્રજાપ્રેરક પુરુષાર્થનો, એમની મૂલ્યનિષ્ઠ વ્યક્તિમત્તાનો, હજી વધુ ભારપૂર્વક અંકાવાની જરૂર છે. ર્ એમની સક્રિય હાજરીથી જાગેલાં સ્કૂલ-સૂક્ષ્મ આંદોલનોનો. આ ગોવર્ધનરામ પછી ગુજરાતી ગદ્ય ગાંધીજી દ્વારા સહુથી વિશેષ, રૅ પ્રભાવને પાંચેક મુદ્દાઓમાં સપાટી પરથી તપાસી શકાય. અને સામર્થ્યપૂર્વક ખેડાયું છે. ૧. ગાંધીજી વિશે લખાયેલી રચનાઓ
કૃપાલાનીજી કહે છે કે ગાંધીજીનો પીછો છોડાવવો મુશ્કેલ છે. 5 ૨. સીધો પ્રભાવ : પ્રચાર સાહિત્ય
ઉમાંશકર ‘વિશ્વશાંતિ થી ‘વૈયક્તિક અશાંતિ'ની અનુભૂતિને શબ્દસ્થ ? ૩. ગાંધીવિચારનો ઇતિહાસમાં પ્રક્ષેપ
કર્યા પછી પણ ગાંધીજી વિશેની શ્રદ્ધાને સાચવી રહ્યા છે એ એથી હું ૪, લેખન વિશેના ગાંધીજીના વિચારોનો પ્રભાવ
એમના અંગત વિકાસને કશી હાનિ થઈ હોય એવું જાણવા મળ્યું # ૫. પરોક્ષ અને નેતિવાચક પ્રભાવ
નથી. આવું અનેક લેખકો વિશે કહી શકાય, જેમણે ગાંધીયુગને ? ગાંધીજીના વ્યક્તિત્વનું એવું ક્યું તત્ત્વ લેખકોને સ્પર્શી ગયું કે સ્વાતંત્ર્ય પછી પણ સજીવ રાખવા જોણું લખ્યું છે. જેને કારણે ૧૯૩૦ સુધીમાં ગાંધીયુગ શરૂ થઈ ગયો એમ કહેવાયું? મને અસ્તિત્વવાદ અને આધુનિકતાએ ઘણું આપ્યું પણ પોતાની ?
એ તત્ત્વ છે જીવનને જોવાની-જીવવાની ગાંધીજીએ આપેલી નવી સંસ્કૃતિની ઓળખ તો ગાંધીજીએ જ કરાવી. મેં ઘણી વાર કહ્યું છે કે છે દૃષ્ટિ. એ ખરું કે સત્ય ને અહિંસા તો પર્વતો જેટલાં પુરાણાં હતાં ગુજરાતી ભાષાનું સર્વોત્તમ પુસ્તક છે ગાંધીજીની આત્મકથા- હૈ કે પણ ગાંધીજીએ એમના પર મૂકેલો ભાર નવા જીવનને સારુ હતો. ‘સત્યના પ્રયોગો'.
સાચા હિંદના સ્પર્શનો અનુભવ ગાંધીજી હિંદુસ્તાન પાછા ગાંધીજી પછી સાહિત્યમાં જીવનને એની સમગ્રતામાં જોવાની આવ્યા ત્યારથી જ કરી રહ્યા હતા અને સહુને કરાવી રહ્યા હતા. દષ્ટિ ઉમેરાઈ, દઢ બની. ગાંધીજીના વ્યક્તિત્વનું આ લક્ષણ લેખકોને આકર્ષી રહ્યું.
કાકાસાહેબ કાલેલકર ગાંધીજીનો વિરોધ પાંડિત્યના આડંબર સામે છે. ભાષાની પંદર-સોળ વર્ષની કિશોર વયે સર્વપ્રથમ જે પુસ્તક મારી આખી È સરળતા માટેનો એમનો આગ્રહ નક્કર અર્થસભરતા માટેનો આગ્રહ રાતને પ્રકાશમાં પલટાવી નાખી હતી તે હતું ‘હિમાલયનો પ્રવાસ.' । હું પણ બની રહે છે. એ ‘ઓપ ચઢાવ્યા વિના’ અને ‘નકામાં કાકાસાહેબનું એક બીજું પુસ્તક પણ ભારતીય કિશોરેએ વાંચવા હું વિશેષણોથી વસ્તુને ખરડ્યા કે ઢાંક્યા વિના લખવા-બોલવાના જવું છે. ‘જીવનલીલા'. પૂર્વે ‘લોકમાતા' નામે ભારતની નદીઓ
આગ્રહી છે. આ આગ્રહનું એક સારું પરિણામ આવ્યું છે. બોલચાલની વિશે પુસ્તિકા આપેલી. પછી એમાં પ્રપાત, સરોવર, સમુદ્ર આદિને ? છે. ભાષા અને સાહિત્યની ભાષા
લગતા લેખો ઉમેરીને ૪૦૪ પૃષ્ઠોનું બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટીના સ્થાપક પંડિત વચ્ચેનું અંતર ઘટ છે.
પુસ્તક આપ્યું તે આ “જીવનલીલા'. છે ગાંધીજીની સાથે કામ કરી મદનમોહન માલવિયાને મહાત્મા ગાંધી સાથે
ભારતનું ભૌગોલિક સૌંદર્ય અને 6 ચૂકેલા લેખકોમાં કાકાસાહેબ, નિકટના સંબંધો હતા. બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટીને
સાંસ્કૃતિક સરવૈયું અહીં એક સાથે શું સ્વામી આનંદ, કિશોરલાલ આદર્શ વિધાપીઠ બતાવવા તેઓ મહાત્મા ગાંધીની
પ્રાપ્ત થાય છે. આ બે પુસ્તકોના ? શું મશરૂવાળા, મહાદેવભાઈ દેસાઈ,
સલાહ લેતા. આ વિધાપીઠના સંચાલક તરીકે લેખક કાકાસાહેબે વધુમાં “જીવનનો – નરહરિ પરીખ, ચંદ્રશંકર શુક્લ આચાર્ય આનંદશંકર ધ્રુવ હતી.
આનંદ’ અને ‘રખડવાનો આનંદ છે ૬ આદિએ કોઈ ને કોઈ રીતે ગુજરાતી
આપીને ‘વિદિશા'ના લેખક કું મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર '• તાકાત, શરીરબળથી નહીં, સંકલ્પબળથી આવે છે.
| સહયાત્રીઓ વિશેષાંક કw
#É મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષંક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા #E