Book Title: Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank
Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
મહીમા ગી
પૃષ્ઠ ૭૪ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ધ્ર ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬
ગાંધીજી અને ગુરુદેવો
Bરવીન્દ્ર સાંકળિયા
ષાંક B મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક BE મહાત્મા
|સંધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ
મહાત્મા ગાંધીજી અને ગુરુદેવ રવીન્દ્રનાથ ટાગોર. બેઉ સ્વધર્મથી ભ્રષ્ટ થવા જેવું હતું. અસહકારની ચળવળ ચલાવીને આપણે હું વિશ્વવંદ્ય વ્યક્તિ. બેઉ અત્યંત પ્રતિભાશાળી. બેઉને એકબીજા પ્રત્યે પશ્ચિમનાં આંધળા રાષ્ટ્રવાદની નકલ કરીએ છીએ. જ્યારે ખરું જોતાં રે પુષ્કળ માન, બેઉ વચ્ચે ગાઢી મિત્રતા. વિચારોમાં સામ્ય ઘણું છતાં તો વિશ્વના સહુ પરસ્પર શક્ય હોય એટલો વધુ સહકાર કરીને રે છેત્રણ-ચાર પ્રશ્નો પર તીવ્ર મતભેદ.
વસુધૈવ કુટુંબકમ્ની ભાવના સ્વીકારે એ વધુ જરૂરી હતું. આની સામે હું ગાંધીજી દક્ષિણ આફ્રિકાથી પાછા ફરી રહ્યા હતા ત્યારે એમના ગાંધીજીનો જવાબ એ હતો કે “રાષ્ટ્રવાદ' કંઈ રવીન્દ્રનાથ માને છે & થોડા અંતેવાસીઓ અને એમના બાળકોને હિન્દુસ્તાનમાં રહેવા એવો રોગ નથી. સ્વદેશીની સૌથી પહેલી ચળવળ રવીન્દ્રનાથે પોતે 5 માટે કોઈ ઘરબાર ન હતા એટલે એમને ક્યાં રાખવા એ એક જ ‘બંગભંગ” વખતે કરી હતી. આ ચર્ચાએ દેશભરના બૌદ્ધિક ૬ જે કોયડો હતો. દીનબંધુ એન્ડ્રુઝ ગાંધીજી તેમજ રવીન્દ્રનાથ બેઉને વર્તુળોમાં ભારે ખળભળાટ મચાવ્યો હતો. ત્યારે એનો નિવેડો લાવવા શું જાણતા હતા એટલે એમણે આ લોકો શાંતિનિકેતનમાં રહે એવું દીનબંધુ એન્ડ્રુઝના સૂચનથી બેઉ મહાનુભાવો સામસામે નિરાંતે હું સૂચન કર્યું તે મુજબ આ લોકો શાંતિનિકેતનમાં આવી રહ્યા. મળ્યા અને નિખાલસતાથી ચર્ચા કરી. પણ બેમાંથી કોઈએ નમતું ન જે
શાંતિનિકેતનમાં તેલ, સાબુ કે પગરખાં નહીં વાપરવાની સાદાઈ મૂક્યું. બન્ને પોતપોતાને સ્થાને અવિચળ રહ્યા. કે ગાંધીજીને ગમી પણ સાથે સાથે ત્યાં બ્રાહ્મણ અને બિનબ્રાહ્મણ આ પછી થોડા જ વખતમાં રવીન્દ્રનાથનો ૬૦મો જન્મદિન છે છે વચ્ચે ભેદભાવ રાખવામાં આવતો હતો તે એમને ખૂંચ્યું. જમવાની આવતો હતો તેની ઉજવણી રૂપે શાંતિનિકેતનમાં નાટક, સંગીત, ને હું પંગત પણ જૂદી. ગુરુદેવ પાસે આ બાબત પર ગાંધીજીને સંતોષી નૃત્ય વિ. વિવિધ કાર્યક્રમોની તૈયારી ચાલી રહી હતી. કાર્યક્રમના બે હું શકે એવો ખુલાસો ન હતો. એમણે ફક્ત એટલું જ કહ્યું કે આ દિવસ પહેલાં જ અસહકારની ચળવળ ચલાવવા બદલ ગાંધીજીની હું શું પ્રચલિત પરંપરા છે એમાં વિક્ષેપ શા માટે ?
ધરપકડ કરવામાં આવી જેને લીધે રવીન્દ્રનાથ ખૂબ વ્યથિત થઈ શું ગાંધીજીને ‘મહાત્મા’નું બિરૂદ આપનાર ગુરુદેવ જ હતા. ગયા હતા અને ગાંધીજીની ધરપકડ રાષ્ટ્રનું ઘોર અપમાન છે. આ ૬
સન ૧૯૧૯માં બ્રિટિશ સરકારે જાહેર કરેલા સુધારાઓ સામે અપમાનનો ઘૂંટડો ગળી જઈ આપણે આપણો કાર્યક્રમ કરી શકીએ હું ગાંધીજીએ અસહકાર આંદોલનની જાહેરાત કરી હતી તેના કાર્યક્રમ નહિ એમ કહી કાર્યક્રમ રદ કરવાની જાહેરાત કરી.
મુજબ સરકારી નોકરો પોતાની નોકરી છોડી દે, વિદ્યાર્થીઓ શાળા- બ્રિટનમાં ગોળમેજી પરિષદ થઈ ત્યાર પછી બ્રિટનના વડાપ્રધાન શુ કૉલેજ છોડી દે, વિદેશી વસ્ત્રોની
રામ્સ મેકડોનાલ્ડ હિન્દુસ્તાનની છે હું હોળી કરવામાં આવે એવું બધું સામેલ
મહાત્મા ગાંધી
પ્રજાને વિભાજીત કરતો દલિત વર્ગને હું હતું. રવીન્દ્રનાથે આની સામે સખત
હિંદુ કોમથી અલગ કરતો ચુકાદો છે વિરોધ દર્શાવ્યો. એમનું એમ કહેવું ‘કદાચ તેઓ સફળ ન થાય;
આપ્યો. આની સામે ગાંધીજીએ શું $ હતું કે વિદેશી વસ્ત્રોની હોળી કરીને કદાચ તેઓ નિષ્ફળ પણ જાય;
યરવડા જેલમાં આમરણાંત ઉપવાસ ફૂ રે આપણે આપણાં કપડા બાળતા નથી જે રીતે બુદ્ધ અને ઈસુ
જાહેર કર્યા. આખો દેશ ખળભળી હું પણ ગરીબોનાં બાળીએ છીએ, જેના
ઉડ્યો. સૈદ્ધાંતિક વિરોધ છતાં જ્યારે ? ન પર આપણો કોઈ અધિકાર નથી. મનુષ્યોને અધર્મથી અલગ કરવામાં
ગાંધીજીએ પોતાનું જીવન હોડમાં 8 અસહકાર એક નકારાત્મક વલણ છે નિષ્ફળ ગયા!
મુક્યું ત્યારે અસ્વસ્થ થઈ ગયા અને ૪ હું અને શાળા-કોલેજ છોડવા એનો
પરંતુ પોતાના અસાધારણ જીવનને કારણે ગાંધીજીનું જીવન કોઈ પણ રીતે હું { અર્થ તો અશિક્ષિત રહેવું એવો જ થાય
બચાવી લેવું જોઈએ એમ એમને લાગ્યું પ્રત્યેક યુગમાં સેં ને! ગુરુદેવ ગાંધીજીની ચરખા
એટલે સીધા ગાંધીજી પાસે પહોંચી $ પ્રવૃત્તિમાં જરા પણ માનતા ન હતા. તેઓનું સ્મરણ થતું જ રહેશે.”
ગયા. રવીન્દ્રનાથ પૂના પહોંચ્યા ત્યારે રેંટિયો કાંતવો એ એમને માટે
1 ટાગોર ઉપવાસનો ચોથો દિવસ હતો. ત્યાર
## મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહ્યા-ત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક # મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક BA મહાત્મા "
મહાત્મા
મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર
• પ્રાર્થના માગણી નથી. પ્રાર્થના પ્રેમની અભિવ્યક્તિ છે.
સહયાત્રીઓ વિશેષાંક :
