Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 79

મહોત્મા ગી
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક દ્દ પૃષ્ઠ ૭૯
: hષક પર
ગાંધીજી આ સહમાં જીવ્યા
ડૉ. સેજલ શાહ [ ડૉ. સેજલ શાહ પ્રાધ્યાપિકા, લેખિકા અને વક્તા છે. સાહિત્ય, અધ્યાત્મ અને ગાંધીવિચારો – આ ત્રણે ક્ષેત્રોને યુવાન વયે ખેડી રહ્યાં છે. ગાંધીપ્રેરિત સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં ભાગ લેનાર હયાત સેનાનીઓની મુલાકાત લઈ તેમણે લખેલું પુસ્તક દસ્તાવેજી મહત્ત્વ ધરાવે છે.].
ગાંધીજી-મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી–બાપુ નામે લાડકું ઊંબરો ઓળંગી રાષ્ટ્રીય ચળવળમાં ભાગ લેવા ઉત્સાહી બન્યા હતા. હું ક વિશેષણ પણ! આશ્ચર્ય થાય એવું વ્યક્તિત્વ અને કાર્યનું ફલક ‘ગાંધીચેતના” નામનો ઉત્સાહ અણુએ અણુમાં પ્રસરી ગયો હતો. કાર 2 એથીય વિશાળ. એક માણસ પોતાના એક જીવનમાં આટલું કાર્ય માલતીબેન ઝવેરી પણ આનો એક ભાગ બન્યાં હતાં. એમનું જીવન ? હું કઈ રીતે કરી શકે? એવું સતત લાગે છે કે પોતે જીવ્યા એનાથી વધુ આ સમય દરમ્યાન એક દિશા તરફ વળ્યું હતું. એમના પિતાએ હું રૃ અન્યમાં જીવ્યા, કોઈ કહેશે કે કોઈ માણસ અન્યમાં કઈ રીતે જીવી ક્યારેય એમને ધર્મ, સમાજ કે વિચારોના વાડામાં બાંધ્યા નહોતાં. $ શકે, પરંતુ જ્યારે એમનાથી પ્રભાવિત વ્યક્તિઓના નામોની યાદી પિતાએ આપેલી સ્વતંત્રતાને લીધે માલતીબહેન અને તેમનાં બહેન ૬ જોઈએ છીએ, એમની સાથે એમના સિદ્ધાંતોને અનુસરી જીવનારા પ્રભાબહેન ‘ભારત છોડો' આંદોલનનો ભાગ બન્યા. તેમને માટે ૬ ૩ લોકોની યાદી જોઇએ છીએ અને એમણે દર્શાવેલા કેટલાક માર્ગો આ સહજ ન હતું. કારણ કે પિતાને અંગ્રેજ સરકારે ‘સર’નો ખિતાબ ? ૬ પૈકી અમુક રાહ પસંદ કરી એજ રીતે જીવનારા લોકોની યાદી આપ્યો હતો. સરકારી અધિકારીઓ સાથે તેમનો સારો સંપર્ક હતો હું
જોઈએ છીએ ત્યારે થાય છે ગાંધીજી અનેકમાં જીવ્યાં છે. અનેક છતાં તેમણે પુત્રીઓને આઝાદીની લડતમાં ભાગ લેતા રોકી નહીં. આ શુ પોતાના ભાવથી ગાંધીજીને જીવાડ્યા છે. અનેક લોકોના જીવન “૭,૮,૯ ઓગસ્ટ ૧૯૪૨ના દિવસે AIcc ની સભામાં 8 ગાંધીવિચારણાથી ઘડાયા અને એ રીતે જીવી સમાજમાં કોઈ ઘોંઘાટ ખિસ્સાખર્ચમાંથી ટિકીટ લઈ તેઓ ગયા હતા. સભામાં જવાનું થયું છે હું વગર પોતાનું જીવન તે લોકોએ વ્યતીત કર્યું. આ લોકો માટે મહત્ત્વનું ત્યારે મારી ઉંમર ૨૦ વર્ષની. કોંગ્રેસના સેવાદળના મહિલા રૅ છું એ નહોતું કે લોકો તેમને ઓળખે પરંતુ એમનું જીવન કોઈ પણ વિભાગના સોફિયાખાને બધાને પાણી પાવાનું કામ સોંપ્યું. તે જ હું દૂ અપેક્ષા વગર એક વ્યક્તિના વિચારોને આધીન હતું. એક વ્યક્તિને દિવસે સ્ટેશન નજીક દામુ ઝવેરીને ડ્યુટી મળી હતી. ત્યારબાદ તો દૂ હું વરેલું હતું, જેમાં નર્યો ભક્તિભાવ નહોતો, શ્રદ્ધા સાથે વાસ્તવિકતા મળસ્કે ગાંધીજી, મહાદેવ દેસાઈ, મીરાબેન વગેરેની ધરપકડના ૪ હું અને સમાજનો સુમેળ હતો. આજે કેટલીક એવી વ્યક્તિઓની વાત સમાચાર મળ્યા.' * કરવી છે જેમણે ગાંધી સમર્પિતતા શબ્દને સાચા અર્થમાં સાકાર સમાચાર મળ્યા પછી પણ ૯મી ઓગસ્ટે માલતીબેન ત્યાં કર્યો છે. યુવાવસ્થામાં ગાંધીજીનો પ્રભાવ ઝીલી આ વ્યક્તિઓના પહોંચ્યા. મેદાન ખેદાન-મેદાન થઈ ગયું હતું. ટોળાના ટોળા ત્યાં છે
જીવનનો માર્ગ ફંટાઈ ગયો હતો. આઝાદી પછી તેઓ રાજકારણમાં ભેગા થયાં હતાં. પોલીસે આ ટોળાને વિખેરવા માટે ટિયરગેસના હું ૬ પડવાને બદલે ગાંધી કાર્યો કરતા રહ્યા હતા. ગાંધીજીને પોતાના ટોટા છોડ્યા હતા. સરકારે પાણીની લાઈનો બંધ કરી દીધી હતી. $ જે કાર્ય દ્વારા અને પોતાના જીવન દ્વારા જીવંત રાખ્યાં હતાં તેઓ એ દિવસે આજુબાજુ રહેતા બધા રહેવાસીઓએ પોતાના ઘરનું પાણી શું ૬ પૈકી સૌ પ્રથમ માલતી ઝવેરીને મળીએ.
ખાલી કરીને બળતરા બુઝાવી હતી. પોલીસે એમને સવારે દસ વાગે કે માલતી ઝવેરીનું નામ મુંબઈગરા માટે અજાણ્યું નહીં જ. નાટક, પકડ્યાં અને બપોરે એક વાગે છોડ્યાં. કું સંગીત, સાહિત્ય વગેરેના કાર્યક્રમોમાં આગલી હરોળમાં બેસી પછી તો ગાંધી ચેતનાનો સ્પર્શ જીવનભર તાજો રહ્યો. ચૌદ વર્ષ છે કલાકારોને બિરદાવતાં માલતીબેનને-દામુ ઝવેરીના પત્ની તરીકે સુધી કુંભારવાડામાં કામ કર્યું. તેમના પ્રશ્નો ઉકેલ્યા. તેમને સંગઠિત
કેટલાક ઓળખે, તો કેટલાક કુંભારવાડામાં કામ કરતા “તમાકુ કર્યા. હરિજનવાડામાં પણ સેવા આપી. કુંભારોને પ્રાચીન અને હું છોડો' કાર્યક્રમના “દીદી’ તરીકે ઓળખે. પરંતુ બહુ ઓછા લોકો અર્વાચીન માટીકામથી અવગત કરાવ્યા. નેપિયન્સી રોડ અને હું ૬ માલતીબેનને સ્વાતંત્ર્ય સેનાની કે હિમાલય ખૂંદતાં વીરાંગના તરીકે કુંભારવાડા વચ્ચેનું અંતર આ સાચા ગાંધીવાદીએ ઘટાડ્યું. તેમને કે ઓળખે છે.
પોતાના કાર્યો માટે કમળાદેવી ચટ્ટોપાધ્યાયનું સતત પીઠબળ મળ્યું. - ઈ. સ. ૧૯૪૨માં “ભારત છોડો' આંદોલન દરમ્યાન ઈ. સ. ૧૯૬૧માં માલતીબેનને સોહન સહકારી સંઘ લિમિટેડ ૬ કે રાષ્ટ્રપ્રેમનો જુવાળ ચારેકોર ફેલાયો હતો. ગાંધીજી'ના પ્રભાવનો દ્વારા ૫૦૦૦ વણકરોને તેમની કલાના વિકાસ માટેની પૂરતી તક કે કે એમાં ઘણો મોટો ફાળો હતો ત્યારે સેંકડો લોકો સ્વનો અને ઘરનો આપી. ભારતના મુંબઈ, મદ્રાસ, દિલ્હી, હૈદરાબાદ જેવા શહેરોના
= મહાત્મા ગાંધીજીની સંધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સંક્યાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક છે મહાત્મા
WB મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષક જ મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક B મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક B મહાત્મા
મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર
' ઈશ્વર અને અંતરાત્મા સિવાય કોઈથી ડરતો નથી.
| સહયાત્રીઓ વિશેષાંક કw