Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 97

મહોત્મા ગી
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ક્ર પૃષ્ઠ ૯૭
s' hષક જ
ગજબ
# સ્વરાવલિ રચી હતી, તે જંગલોમાં થઈને વહેતી હવામાં મીરાબહેને ભૂલાઈ ગયો હતો અને મીરાબહેન મહાત્મામય બનીને રહ્યા શાક આયુષ્યનો શેષ તબક્કો વીતાવ્યો.
હતાં. પૃથ્વીસિંહને જોઈ જાગેલું તેમનું સ્ત્રીત્વ પૃથ્વીસિંહ જતાં ૧૯૮૨ના જુલાઈ મહિનામાં ૯૦ વર્ષની ઉંમરે મીરાબહેન મૃત્યુ બુઝાઈ ગયું. મહાત્મા ગાંધીની ચિરવિદાય પછી, તેમના વગરના É પામ્યાં. તેમના સામાનમાંથી મળી આવી ‘ધ સ્પીરીટ ઑફ બિથોવન' ભારતમાં તેમનું કામ અગિયારેક વર્ષ કરી મીરાબહેન ફરી ચાલ્યા કે જે નામની અપ્રગટ, હસ્તલિખિત જીવનકથા.
ગયાં બિથોવન પાસે. પણ બિથોવન તો નિરાકાર સૂરાવલિ છે રિચર્ડ એટનબરોની ફિલ્મ “ગાંધી', મીરાબહેનના મૃત્યુના થોડા હતો, ગાંધી નક્કર વ્યક્તિ હતા. શું હતું મહાત્મા અને હું ૐ જ મહિના પછી રિલીઝ થઈ હતી. તેમાં ગેરાલ્ડીન જેમ્સ નામની મીરાબહેનની મૈત્રીનું સત્ય? એવું લાગે છે જાણે મીરાબહેન $ અભિનેત્રીએ મીરાબહેનની ભૂમિકા કરી હતી.
મહાત્મા ગાંધીમાં જન્મ્યાં અને તેમના મૃત્યુ સાથે મૃત્યુ પામ્યાં. સત્યના ઉપાસક મહાત્મા ગાંધીની આ મિત્ર, શિષ્યા, પુત્રી, યુરોપથી આવેલાં મિસ સ્લેડ, મહાત્માની મીરા બન્યાં અને રે સંગિનીનું પોતાનું સત્ય શું હતું તે આપણે જાણવા પામવાના નથી. તેમના મૃત્યુ પછી ફરી મિસ સ્લેડ બની યુરોપ ચાલ્યા ગયાં. કે હું મહાત્મા ગાંધી જેમને પોતાના પાંચમા પુત્ર કહેતા તે જમનાલાલ રહી એક સુગંધ. ઘીનો દીવો બુઝાય પછી મંદિરની હવામાં હું બજાજે મીરાબહેનને શ્રદ્ધાંજલિ આપતાં લખેલું, “થોડી ભૂલો, મહાન ફેલાતી હોય તેવી સુગંધ. મહાત્મા અને મીરાની અનન્ય મૈત્રીની # સમર્પણ, અચલ નિષ્ઠા.” “ઈન લવ વિથ મહાત્મા’ લેખમાં આ પવિત્ર સુગંધનું વર્ણન કરવું અશક્ય છે. એમના એક્યને, હું ખુશવંતસિંહે ૨૦૦૫માં મહાત્મા ગાંધી અને મીરાબહેનના સંબંધને એમની વેદનાને નમ્રપણે અનુભવવાની માત્ર એક નાની કોશિશ ૨ બે ‘ફસ્ટ્રેટેડ સેકસ્યુઆલીટી'નો સંઘર્ષ કહ્યો હતો.
આપણે તો કરી શકીએ. તરુણ મેડલિનનો પહેલો ભક્તિપૂર્ણ પ્રેમ બિથોવન પર
(સંપૂર્ણ) શી ઢોળાયો હતો. મહાત્મા ગાંધી પાસે આવ્યા ત્યારથી બિથોવન મોબાઈલ : ૦૯૨૧૧૪૦૦૬૮૮
= મહાત્મા ગાંધીજીની સંધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સંક્યાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક જ મહાત્મા
...અને હવે આ પુસ્તક વિશે થોડી અજાણી પણ જરૂરી વાતો.... તો આ હતી મહાત્મા અને મીરાની અનન્ય મૈત્રીની વાત. જે અને વેદનાપૂર્ણ પણ રહ્યા હતા. મીરાબહેનમાં રહેલા અથાક ખંત પુસ્તક નિમિત્તે આ વાતો થઈ તેનું નામ છે “બિલવેડ બાપુ-ધ અને નિષ્ઠા મહાત્મા ગાંધીને અત્યંત પ્રિય એવા ગુણો હતા, પણ ગાંધી-મીરા કોરસ્પોન્ડન્સ.'
તેમનો ‘ઓબ્બેસીવ' પ્રકારનો પ્રેમ અને વ્યક્તિપૂજા મહાત્મા ગાંધીને મેં - આ પુસ્તકમાં સંગ્રહાયા છે મીરાબહેન અને મહાત્મા ગાંધીએ અકળાવતાં. બંને પત્રલેખન કલામાં નિપૂણ હતાં અને કદાચ બોલવા મેં એકબીજા પર લખેલા સેંકડો પત્રો. મીરાબહેને ભારત આવવાનો કરતા લિખિત રૂપે વધારે સારી રીતે વ્યક્ત થતાં, તેથી તેમના પત્રો
સંકલ્પ કર્યો ત્યારથી માંડીને મહાત્મા ગાંધી મૃત્યુ પામ્યા તેના થોડા અને આ પુસ્તક; ઇતિહાસમાં રસ ધરાવનારાઓ કે સંશોધકો- રે દિવસો અગાઉ સુધી એટલે કે લગભગ ચોવીસ વર્ષ દરમ્યાન આ વિદ્વાનોને આકર્ષે છે તેટલું જ જીવનમાં, જટિલ માનવમનમાં અને
પત્રવ્યવહાર થયો છે. પ૩૫ પાનાં અને આઠ પ્રકરણમાં આ પત્રો સંબંધોની સંકુલતામાં રસ ધરાવનારને પણ સ્પર્શે છે. જે વહેંચવામાં આવ્યા છે. દરેક પ્રકરણમાં જે તે તબક્કા વિશે વાચકને ત્રિદીપ સુહૃદ સાબરમતી આશ્રમ, અમદાવાદમાં કામ કરે છે
અવગત કરવામાં આવ્યા છે. ટૂંકમાં છતાં મૂળભૂત સમજ આપતી અને થોમસ વેબર ઓસ્ટ્રેલિયાની એક યુનિવર્સિટીમાં સમાજશાસ્ત્ર રે આ માહિતી વાચકને આગળના વાચન માટેનો પાયો પૂરો પાડી અને સંશોધન સાથે સંકળાયેલા છે.
દે છે, અને ત્યાર પછી વાચકને પત્રો અને પત્રલેખકો સાથે લેખ લખવા માટે મેં ઉપયોગમાં લીધેલાં અન્ય પુસ્તકો નીચે વાચનવિહાર કરવા મુક્ત કરી દે છે.
| પ્રમાણે છે : | પત્રોને સંકલિત કરનાર છે ત્રિદીપ સુહૃદ અને થોમસ વેબર. • અ સ્પિરિટ્સ પિલગ્રિમેજ – મીરાબહેનની આત્મકથા
આ બંને મહાત્મા ગાંધીના સાહિત્યક્ષેત્રે જાણીતાં અને આદરપૂર્વક પ્રકાશન વર્ષ ૧૯૬૦ | લેવાતાં નામો છે. પ્રકાશક છે ઓરિએન્ટ બ્લેકસ્વાન, મૂલ્ય રૂા. • એક સાધિકાની જીવનયાત્રા – વનમાળા દેસાઈ ૯૫૦. પ્રથમ આવૃત્તિ ૨૦૧૪.
પ્રકાશક નવજીવન – પ્રકાશન વર્ષ ૧૯૬૯ મહાત્મા ગાંધી અને મીરાબહેનના સંબંધો નિકટના, લાંબા, • મીરા એન્ડ ધ મહાત્મા – સુધીર ઠાકર પ્રેમપૂર્ણ, સમજદારીના ઊંચા સ્તર પર રહેલા અને છતાં જટિલ પ્રકાશક પેંગ્વિન – પ્રકાશન વર્ષ ૨૦૯૪
## મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા
મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર .
• પ્રશંસાની ભૂખ એ લોકોને જ હોય છે જેમની લાયકાત ઓછી હોય છે.
1 સહયાત્રીઓ વિશેષાંક જ