Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 95

મહોત્મા ગી
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ૬ પૃષ્ઠ ૯૫ |
' hષક
BE પૂછ્યું, “મૃત્યુ તરત થયું હતું?' “હા. તરત જ.’ પ્રભુનો મનોમન બીજા દિવસે તેઓ કામે લાગી ગયાં. જે દુનિયામાં બાપુ રહ્યા ન તેં ઉપકાર માની મીરાબહેન ટટ્ટાર શરીરે ધ્યાનમાં બેઠાં. કલાકો હતા તે દુનિયામાં ગોઠવાવું અઘરું હતું. હવે બાપુને પત્રો લખવાના હૈં
સુધી શરીર કંપતું રહ્યું, પણ મગજ શાંત હતું. સ્પષ્ટ પણ હતું. નથી. હવે બાપુ માટે જગ્યા શોધવાની નથી – પણ મન કહેતું હતું, ૬ બાપુની યાતનાનો આ અંત હતો. ઈસુને ક્રોસ પર જડી દીધા હતા હવે બાપુને શાંતિ આપવી જોઈએ. પોતાના જ બળ પર ઊભા રહેતા તેમ બાપુનું થયું. માનવજાતિ પરના પ્રેમને કારણે અપાયેલું આ શીખવું જોઈએ. બલિદાન એળે જવાનું ન હતું. બાપુ જાણતા જ હતા કે પોતે જે બાપુની હત્યાના દેશ પર, દુનિયા પર પ્રચંડ પડઘા પડ્યા.
ઈચ્છતા હતા તેની પ્રાપ્તિનો આ જ માર્ગ હતો. છેલ્લા પત્રમાં દુનિયાના ખૂણે ખૂણેથી સ્વજન ગુમાવ્યાનો શોક નીતરતો હોય તેવી શું તેમણે લખ્યું હતું, “બધી ચિંતા પૂરી થઈ છે. તેનો આ અર્થ હતો. શ્રદ્ધાંજલિઓ આવી. બાપુના માર્ગને સ્વીકાર્યા વિના દુનિયાનો છૂટકો
ઋષિકેશથી માણસો આવ્યા, “ચાલો, અમે તમને દિલ્હી લઈ નથી એવું બધા જ માનતા હતા. આ સમાચાર મીરાબહેનને શાતા જઈશું. પરોઢિયે અગ્નિદાહ પહેલાં પહોંચી જઈશું.’ ફરી બાપુના આપતા હતા. હું શબ્દો યાદ આવ્યા, ‘જ્યાં છે ત્યાં જ રહે.' સાત વર્ષ પહેલાંના તેરમા દિવસે બાપુના અસ્થિ પધરાવવા દિલ્હીથી અલાહાબાદ હું
શબ્દો પણ યાદ આવ્યા, ‘આખરી દર્શનનો કોઈ અર્થ નથી. જે એક ખાસ ટ્રેન જવાની હતી. ફરીથી મીરાબહેન પર જવાનું દબાણ ? આત્માને તું ચાહે છે તે તારી સાથે જ છે.” મીરાબહેને હાથ જોડી આવ્યું, ફરીથી તેઓ ન ગયાં. દિલ્હીથી થોડાં અસ્થિ આવવાનાં હતાં, કહ્યું, ‘આભાર, પણ હું અહીં જ રહીશ.”
તે મીરાબહેનના હાથે પધરાવાય તેવી ત્યાંના લોકોની ઈચ્છા હતી.
એક પુણ્ય સ્મરણ
= મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા
તા. ૧૬-૧૨-૨૦૧૫ના અંકમાં શ્રી મીરાબહેન (મેન્ડેલીન ગાંધી ઉપરના પુસ્તકો લીધા. | સ્લેઈડ) ગાંધીજી પાસે કેવી રીતે આવ્યા, તેના અંગેનો બહુ સરસ ત્યારબાદ હું મીરાંબહેનને ૧૯૫૧ના એપ્રિલ-મે મહિનામાં મળ્યો. લેખ છે. એ લેખ લખનાર શ્રી સોનલ પરીખને મારા અભિનંદન. અને મીરાંબહેન તો ગઢવાલ જિલ્લામાં છેક ઉપર એક જગા પર
પરંતુ, મને શ્રી મીરાબહેન બહુ યાદ આવી ગયા, કારણ કે તેમણે આશ્રમ બાંધેલો અને ત્યાં તેઓ ગાયો રાખતા હતા. તે જગા | ૧૯૫૧-પરમાં હું મારા જીવનના કોઈ કાર્યમાં બહુ જ હતાશ થઈ ભિલંગણા વેલી (ખીણ) પાસે આવેલી. અને શ્રી મીરાબહેન એ જ| | ગયેલો, ત્યારે હિમાલય જવાની ઇચ્છા થયેલી અને મારા ખાસ જગ્યાએ રહેતા તે જગ્યાથી સવારે સૂર્ય ઉગે એ પહેલાં કેદારનાથ | મિત્રો મને અમદાવાદ મળ્યા. એ લોકો હિમાલયમાં ૨ષીકેશ પાસે પર્વતનાં સ્પષ્ટ દર્શન થતાં.
રહેતા શ્રી મીરાબહેનને મળીને આવેલા અને શ્રી મીરાબહેને તેમને શ્રી મીરાબહેનને મને આવકાર્યો અને એમના મનમાં ગાંધીના | છે | કહેલું કે, તેમને કોઈ ભણેલાં અને કામ કરી શકે એવા જુવાન વિચારના પ્રચાર માટે એક પ્રવાસ કરવો એમ નક્કી કરેલું. અને હું
વ્યક્તિને મદદનીશ તરીકે રાખવા છે. મેં તરત જ આ અંગે શ્રી એના અંગેની પત્રિકા કરેલી. તે પત્રિકાનું નામ આપેલું ‘બાપુરાજ મીરાબહેનને પત્ર લખ્યો અને એમાં પૂ. મોરારજીભાઈ દેસાઈ પત્રિકા'. હું મીરાબહેનની સાથે પ્રવાસમાં નીકળી પડતો. તેઓ
સાથે કામ કરેલું તે (મુંબઈ સરકારના ગૃહમંત્રી અને મહેસુલ મંત્રી ઘોડા પર બેસતા જોડે એક ઘોડા ચલાવનાર વ્યક્તિ રહેતો અને $ હતા) રેફરન્સ પણ આપ્યો. શ્રી મીરાબહેનને એ પત્ર 28ષીકેશમાં એક હું એમ અમે ગામે-ગામ જતાં. એક થાળી વગાડીને હું બધાને છે ૐ મળ્યો અને તેમણે પોતે જ મોરારજીભાઈને પત્ર લખ્યો અને જાણવા જણાવતો કે ગાંધીજીના શિષ્ય મીરાંબહેન અહિંયા આવ્યા છે અને જે
માગેલું કે, મારા પુત્રની હકીકત સાચી છે કે નહીં. પૂ. તેઓ હિન્દુસ્તાનમાં બાપુરાજના વિચારનો પ્રચાર કરવા માગે છે. | મોરારજીભાઈએ તેમને હકારમાં જવાબ આપેલો અને મને પણ ‘બાપુરાજ' એટલે બધી જ રીતે ગાંધીજીના વિચારોને આવરી લેતો
એ જવાબની નકલ બીડેલી. તેઓ ખૂબ જાણીતા એટલે શ્રી એક વિચાર. અમે લગભગ એકાદ મહિનો આવી રીતે પ્રવાસમાં મીરાબહેને મને પછી પત્ર લખ્યો કે હું તેમની સાથે કામ કરવા ફર્યા હઈશું. તેમાં તકલીફ મારા કરતા મીરાબહેનને વધુ પડતી. તૈયાર હોઉં તો મારે 28 ષીકેશ પાસે આવેલ હિમાલયના ટહેરી લોકો તેમને ખૂબ આવકાર આપતા. તે વખતે મીરાબહેનને માથા | | ગઢવાલ જિલ્લામાં ટહેરી પાસે મીરાબહેન કામ કરે છે ત્યાં પર વાળ નહોતા. તેમના વાળ કાઢી નાખેલાં, કારણ કે બાપુની પહોંચવાનું છે. અને દહેરીમાં મીરાબહેન કામ કરે છે ત્યાં પહોંચવા ૧૯૪૮ની ૩૦મી જાન્યુઆરીએ હત્યા થયા પછી તેમણે નક્કી કરેલું છું માટે મેં બધી તૈયારી કરી, પુરતા ગરમ કપડાં લીધા અને કેટલાક
(વધુ માટે જુઓ અનુસંધાન પાનું ૯૬).
# મહાત્મા ગાંધીજીના સહધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા
મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર
'• ગરીબી બદનસીબી નથી, માનવસર્જિત ષડયંત્ર છે.
1 સહયાત્રીઓ વિશેષાંક