Book Title: Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank
Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
મહીમા ગી
પૃષ્ઠ ૬૮ % પ્રબુદ્ધ જીવનઃ મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ધ્ર ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬
મહાત્મા ગાંધી અને તેમનાં વિદેશી સાથીઓ
Bજિતેન્દ્ર દવે
મહાત્મા ગાંધીજીના સહધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક - મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા
[મલાડની સ્કૂલમાંથી પ્રિન્સીપાલ તરીકે નિવૃત્ત થયેલા જિતેન્દ્ર દવે વર્ષોથી મહાત્મા ગાંધી વિશે લખતા અને બોલતા રહ્યા છે. કારકિર્દી દરમ્યાન ગાંધી જીવન અને કાર્યોનો સતત અભ્યાસ કરતા રહેલા જિતેન્દ્રભાઈ મહાભારત અને રામાયણના પણ અભ્યાસી અને લેખક-પ્રવચનકાર છે. મહાત્મા ગાંધી વિશે તેમના ત્રણ પુસ્તકો પ્રગટ થયા છે “કામણગારા ગાંધીજી', ‘ગાંધીજીની ધર્મભાવના',
અને ‘ઉદયાચલનો સૂર્ય ]. છે દક્ષિણ આફ્રિકામાં અંગ્રેજોની રંગભેદ નીતિ વિરુદ્ધની ગાંધીજીની ચિંતા થઈ. સવારના પહોરમાં છ વાગે વેસ્ટે ગાંધીજીના ઘરનું બારણું ?
લડતમાં કેટલાય અંગ્રેજ સજ્જનોએ પણ ગાંધીજીને સાથ અને ખખડાવ્યું.ગાંધીજીને હેમખેમ જોઈને રાજી થયા. એમણે ગાંધીજીને 8 હું સહકાર આપ્યો હતો. એવા પ્રતિષ્ઠિત ગોરાઓનો વિસ્તૃત પરિચય કહ્યું, “તને જોઈને નિરાંત થઈ. તને ભોજનગૃહમાં ન જોયો તેથી હું ટ્રે શું ગાંધીજીએ તેમના ગ્રંથ ‘દક્ષિણ આફ્રિકાના સત્યાગ્રહનો ઇતિહાસ'ના ગભરાઈ ગયો હતો.’ વેસ્ટે ગાંધીજીને મદદરૂપ થવાની ઈચ્છા દર્શાવી. છે શું ખંડ પહેલાના ‘ગોરા સહાયકો' નામના ૨૩મા પ્રકરણમાં આપ્યો છે, ગાંધીજીએ એમને ‘ઈન્ડિયન ઑપીનિયન’ સંભાળવાનું કામ સોંપ્યું. છે જેમાં અગ્રગણ્ય ગણાય તેવા કેટલાક આ મુજબ છે:
ગાંધીજી તેમના વિશે નોંધે છે, “ધર્મનો અભ્યાસ ન હોવા છતાં, તે આલ્બર્ટ વેસ્ટ, મિસ એડા વેસ્ટ (દેવીબહેન), રિચ, હેન્ડી અત્યંત ધાર્મિક માણસ તરીકે તેમને ઓળખું છું. તે અતિશય સ્વતંત્ર છું . સોલોમન પોલાક, હર્મન કેલનબેક, મિસ શ્લેશિન, હર્બટ કિચન, સ્વભાવના માણસ છે. એ બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરતા.” $ આલ્બર્ટ કાર્ટરાઈટ, રેવરંડા
વેસ્ટ માતાપિતાને યાત્રા છે હું ચાર્લ્સ ફિલિપ્સ વે સ્ટેન્ડ,
ફ્રાંસના ગાંધી શાંતિદાસ કરાવવા વિલાયત ગયા અને હું ર્ ઑલિવ શ્રાઈનર, રેવરંડ જોસેફ
ત્યાંથી પરણીને આવ્યા. ૪ છે જે. ડોક વગેરે.
પરોપમાં એક શાંતિદાસનો આશ્રમ છે. આ શાંતિદાસ ભારતીય| ગાંધીજીની સલાહ માનીને જે આલ્બર્ટ વેસ્ટ
નથી, ઇટાલીના સિસીલી પ્રદેશના નાગરિક, રાજ કુટુંબના નબીરા પોતાની પત્ની, સાસુ અને છે
૧૯૦૧માં જન્મેલા આ યુવકનું નામ છે જયૂસેપે લાંજા દેલવાતા. ગાંધીજી તેમના ગોરા
કુંવારી બહેન સાથે ફિનિક્સ હું સહાયકોમાં સૌથી પહેલો ઉલ્લેખ ખ્રિસ્તી ધર્મનું હાર્દ સમજવા, તત્ત્વજ્ઞાનના ડૉક્ટર થઈ એ દુનિયા
આશ્રમમાં બધા હિંદીઓની 8 આલ્બર્ટ વેસ્ટનો કરે છે. ઘૂમવા નીકળ્યા ને ભારત આવ્યા. ભારતના હિમાલયથી માંડી દક્ષિણ
સાથે હળીમળીને રહ્યા. ગાંધીજી ૧૯૦૩-૦૪ દરમ્યાન ગાંધીજી છેડા સુધી જાતજાતના આધ્યાત્મિક અનુભવો મેળવ્યા પછી ૧૯૩૬માં
દક્ષિણ આફ્રિકામાં રહ્યા ત્યાં ૬ જોહાનિસબર્ગમાં એકલા રહેતા તેમનું મન એક મહામાનવમાં ઠર્યું. ડાયરીમાં નોંધ્યું: ‘જેણે એવા સત્યને
સુધી વેસ્ટ ગાંધીજીના સાથી ૐ હતા ત્યારે રોજ જમવા માટે એક ખોળી કાઢ્યું છે જે સમગ્ર દુનિયામાં પ્રાણ સંચાર કરી શકે’ અને ‘એ
થઈને રહ્યા. સત્ય સાથે મારો પણ કોઈક સંબંધ છે.’ આ મહામાનવ એટલે મહાત્મા હું નિરામિષ ભોજન ગૃહમાં જતા.
હેરી સોલોમન લીઓન પોલાક ગાંધી. સેવાગ્રામમાં એ રહ્યા અને પૂર્ણપણે ભારતીય બની ગયા. ત્યાર આલ્બર્ટ વેસ્ટ પણ ત્યાં જમવા
આલ્બર્ટ વેસ્ટની જેમ કે પછી ગાંધીજીએ આપેલા “શાંતિદાસ’ નામ સાથે જ જીવ્યા. વર્ષો 8 આવતા. રોજ સાંજે બંને જણ |
પોલાકની ગાંધીજી સાથેની સુધી પશ્ચિમના દેશોમાં અહિંસાનો પ્રચાર કર્યો. ફ્રાંસમાં ‘આર્ક' નામનો હું જમ્યા પછી સાથે ફરવા જતા.
મુલાકાતમાં નિરામિષ કે આશ્રમ સ્થાપી ગાંધીશૈલીમાં સામૂહિક જીવનમાં મૂલ્યોને ઉતારવાના - વેસ્ટ એક નાના છાપખાનામાં પ્રયોગ કર્યા. યુરોપ, અમેરિકા અને એશિયામાં આવા અનેક આશ્રમો
ભોજનાલય નિમિત્ત બન્યું હતું. ભાગીદાર હતા.
લંડનના ડોવર પરગણામાં હું સ્થાપ્યા. પોતે યુદ્ધગ્રસ્ત અને યુદ્ધત્રસ્ત વિશ્વને શાંતિનો સંદેશો આપતા, હું ૧૯૦૪માં ત્યાં મરકીનો
૧૮૮૨માં પોલાકનો જન્મ. હું હું રોગચાળો ફાટી નીકળ્યો અને
| સત્યાગ્રહો કરતા, ઉપવાસો આદરતા અને લોકોને અહિંસક પ્રતિકાર કરવા પ્રેરતા રહ્યા. તેમના આશ્રમોમાં સાત વ્રત પાળવાનાં હોય છે.
લંડન અને સ્વિટ્ઝરલેન્ડમાં છે ૬ ગાંધીજી દરદીઓની સારવારમાં વિશ્વપ્રશ્નોથી વાકેફ રહી શાંતિ કાર્યો કરવાનાં હોય છે. તેઓ ‘ફ્રાંસના
અભ્યાસ કર્યો. ૧૯૦૩માં ૬ ૬ લાગ્યા. આથી ભોજનગૃહમાં
દક્ષિણ આફ્રિકા આવ્યા. ગાંધી’ કહેવાતા. શું જવાનું અનિયમિત થયું. વેસ્ટને
‘ટ્રાન્સવાલ ક્રિટીક'માં મહાત્મા ગાંધીજીના સહ્યાગ '• સત્યને જનસમર્થનની જરૂર નથી. તે આત્મનિર્ભર છે.
સહયાત્રીઓ વિશેષાંક
WN મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશોષક છે મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક # મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા "
