Book Title: Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank
Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
મહોત્મા ગી
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકે # પૃષ્ઠ ૬૩
' છેષાંક
= મહાત્મા ગાંધીજીની સંધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સંક્યાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક છે મહાત્મા
BE સૈદ્ધાંતિક નહોતું, અહંવાદી હતું. કોંગ્રેસમાં નંબર વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ કોંગ્રેસ પ્રમુખ દાન
છે. દરિયા કાંઠે એમનો અગ્નિ સંસ્કાર કરવામાં વનનો પોતાને અધિકાર છે એવું એ માનતા પણ
બનવા માગતા હતા. એમનો એ ૬ આ માન્યતાને સમર્થન ન મળ્યું અને એનું કારણ
અધિકાર પણ હતો પણ ગાંધી સુભાષચંદ્ર બોઝ ૬ ગાંધી છે એવા દ્વેષભાવથી એ પીડાતા હતા.
સાથેના મતભેદને કારણે એ પ્રમુખ - તા. ૨૩-૧-૧૮૯૭માં બંગાળી પરિવારમાં 1 ઝીણાને દેશના મુસલમાનોનું અભૂતપૂર્વ બની શક્યા નહિ.
જન્મેલા સુભાષચંદ્ર ૧૯૨૦માં બ્રિટિશ સરકારની હું સમર્થન મળ્યું અને તેઓ પાકિસ્તાનના પહેલા
સર્વોચ્ચ પરીક્ષા આઈ.સી.એસ.માં ચોથા નંબરે ૬ ગવર્નર જનરલ બન્યા. એમનો ગાંધી દ્વેષ એટલો તીવ્ર હતો કે ઉત્તીર્ણ થયા હતા. આઈ.સી.એસ. થયા પછી ૧૯૨૧માં મુંબઈના હું ગાંધીના મૃત્યુ વખતે અંજલિ આપતા એમણે કહ્યું,-ગાંધી હિંદુઓના મણિભુવનમાં ગાંધીજી સાથે એમની પહેલી મુલાકાત થઈ. આ ડું નેતા હતા.'
સંવાદથી પરસ્પર બંને અસંતુષ્ટ રહ્યા હતા. સુભાષને ગાંધીજીની વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ
અહિંસા, અસહકાર, કાનૂનભંગ આ બધી નીતિઓ ગમી નહોતી. વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ એટલે સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલના સુભાષ સ્વાતંત્ર્ય લડત માટે કોંગ્રેસમાં જોડાયા તો ખરા પણ વૈચારિક ૬ હૈ મોટાભાઈ. ગાંધીજી જ્યારે ૧૯૧૮માં ગુજરાત રાજકીય પરિષદમાં રીતે જયપ્રકાશ નારાયણ, રામમનોહર લોહિયા, અશ્રુત પટવર્ધન
ભાગ લેવા ગોધરા આવ્યા ત્યારે વિઠ્ઠલભાઈ ગુજરાત કોંગ્રેસના અને કેટલેક અંશે જવાહરલાલ નહેરુની વધુ નિકટ હતા. અદ્ભુત હું અગ્રણી નેતા હતા. વિઠ્ઠલભાઈને ગાંધીજીની રાજકીય નીતિઓ જુસ્સો અને પ્રખર વક્તવ્યને કારણે સુભાષ કોંગ્રેસના જુવાન વર્ગમાં ? ૬ ઝાઝી પસંદ નહોતી. સુભાષચંદ્ર બોઝ સાથે મળીને એમણે કોંગ્રેસમાં ખૂબ લોકપ્રિય થયા. એટલું જ નહિ, ૧૯૩૮માં કોંગ્રેસ પ્રમુખ પણ ? છે. ગાંધીજીનો વિરોધ કર્યો હતો. ચિત્તરંજન દાસ સાથે મળીને વડી બન્યા. સુભાષનો ઉદ્દામવાદ ગાંધીજીને પસંદ નહોતો એટલે ?
ધારાસભામાં એમણે ઝીણા સાથે સહકાર કર્યો અને વડી ૧૯૩૯માં સુભાષ કોંગ્રેસ પ્રમુખ ન બને એ માટે ગાંધીજીએ એમનો છે ધારાસભાના પહેલા હિંદી પ્રમુખ બન્યા.
વિરોધ કર્યો. ગાંધીજીના વિરોધ છતાં સુભાષ મોટી બહુમતિએ હું ૬ તેઓ કોંગ્રેસ પ્રમુખ બનવા માગતા હતા. એમનો એ અધિકાર ચૂંટાયા. ? પણ હતો પણ ગાંધી સાથેના મતભેદને કારણે એ પ્રમુખ બની આ પછીનો ઇતિહાસ દુ :ખદ છે. ગાંધીજીના કહેવાથી કોંગ્રેસ શું શક્યા નહિ. એમનું સ્વાથ્ય લથડી ગયું અને અસ્વસ્થતા તથા કારોબારીએ સુભાષનો અસહકાર કર્યો એટલે સુભાષ રાજીનામું શું કે હતાશાથી પ્રેરાઈને તબીબી સારવાર માટે તેઓ જીનીવા ગયા. આપીને છૂટા થઈ ગયા. બ્રિટિશ સરકારે એમની ધરપકડ કરી અને હું ૬ ગાંધી એકલા જ કોંગ્રેસના પ્રતિનિધિ તરીકે ગોળમેજી પરિષદમાં નજરકેદ કર્યા. સુભાષ આ નજરકેદમાંથી બ્રિટિશ સરકારની આંખમાં શું
જાય એ વાતથી તેઓ નારાજ થયા હતા. પોતે ગાંધીને મદદ કરી ધૂળ નાખીને નાસી છૂટ્યા અને જર્મની પહોંચી ગયા. ન શકે એવા ઉદ્દેશથી સ્વાથ્યની વિરુદ્ધ જઈને પણ વિઠ્ઠલભાઈ ગોળમેજી બીજુ વિશ્વયુદ્ધ ચાલુ હતું અને બ્રિટિશ લશ્કરી સેનાપતિઓએ ? હું પરિષદ વખતે લંડનમાં રહ્યા પણ ગાંધીએ એમને કોઈ અપેક્ષિત સિંગાપુર અને બર્મામાં પરાજય થતા હજારો હિંદી સૈનિકોને ત્યજી $ પ્રતિભાવ આપ્યો નહિ. આથી વિઠ્ઠલભાઈ હતાશ થઈ ગયા. જીનીવા દીધા હતા. સુભાષે આ સૈનિકોની આઝાદ હિંદ ફોજ બનાવી અને હું હું પાછા ફરીને એમણે સુભાષચંદ્ર બોઝ સાથે મળીને ગાંધીજીની નવો નારો આપ્યો-“ચલો દિલ્હી'. બ્રિટિશરો સામેના આ યુદ્ધમાં શું ૬ નીતિઓને વખોડી કાઢતું જાહેર નિવેદન આપ્યું અને એનાથી સહુપ્રથમ એમણે ગાંધીજીના આશીર્વાદ લીધા. સિંગાપુર રેડિયો ૬ હું ગાંધીજી વધુ નારાજ થયા હતા.
ઉપરથી એમણે પહેલી જ વાર ગાંધીજીને રાષ્ટ્રપિતાનું સંબોધન શું વિયેનાની હૉસ્પિટલમાં જ્યારે એમનું મૃત્યુ થયું ત્યારે એમણે કર્યું. આસામના ઈમ્ફાલ જિલ્લામાં આઝાદ હિંદ ફોજ પ્રવેશી અને ૪ મેં પોતાનું વસિયતનામું લખાવ્યું હતું અને એમાં સુભાષચંદ્ર બોઝને ભારતની સ્વતંત્ર ભૂમિ ઉપર પહેલી જ વાર દેશનો રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવ્યો. હું એક પક્ષકાર બનાવ્યા હતા. આ વસિયતનામાના પ્રશ્ને વલ્લભભાઈ આખા દેશે એમને નેતાજીનું હુલામણું બિરુદ આપ્યું. હું અને સુભાષચંદ્ર વચ્ચે વિખવાદ થયો હતો અને
એમના મૃત્યુ વિશે હજુ આજે ય વિવાદ પૂરો છે
(અદ્ભુત જુસ્સો અને પ્રખરો. હૂં મામલો સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી પહોંચ્યો હતો. આ |
વક્તવ્યને કારણે સુભાષ કોંગ્રેસના
નથી થયો. ૧૯૪૫માં ૧૮ ઓગસ્ટે તાઈવાન ખાતે હૈં વીલમાં સુભાષચંદ્રને અપાયેલી રકમ અનુચિત
જુવાન વર્ગમાં ખૂબ લોકપ્રિય થયા.
વિમાની અકસ્માતમાં એમનું મૃત્યુ થયું હોવાનું શું 5 અને ગેરકાયદે છે એવો ચુકાદો કોર્ટે આપ્યો. |
કહેવાય છે.
એટલું જ નહિ, ૧૯૩૮માં કોંગ્રેસ મેં વિઠ્ઠલભાઈનો મૃતદેહ વિયેનાથી મુંબઈ
ઇતિહાસનું આ પૃષ્ઠ હજુ આજેય શંકાના ઘેરા
પ્રમુખ પણ બન્યા. { લાવવામાં આવ્યો હતો અને મુંબઈમાં ચોપાટીના
પાછળ છે. મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર ' jજી પોતાનામાં ખરાબ નથી, તેના ખોટા ઉપયોગથી બધું બગડે છે.
સહયાત્રીઓ વિરોષાંક :
#É મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષુક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ૨ મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા
ઉપરથી અ*
