Book Title: Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank
Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
મહોત્મા ગી
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકે # પૃષ્ઠ ૪૩
ક' hષક પર
તેમના લખાણો એને અમર બનાવતા હોય છે. પ્યારેલાલજી તત્ત્વજ્ઞ ગ્રંથોમાં પ્યારેલાલજીના દિલનો રંગ રેડાયો છે. આ ગ્રંથો હતા. તેમણે પુસ્તકો લખ્યાં હતાં. તેમાંનું એક ગાંધીજીના પૂર્વજીવન પ્યારેલાલજીની અમરતાના સાક્ષી બની રહેશે. અનુસંધાને “અર્લી ફેઈઝ' પુસ્તક લખ્યું. તેમાં તેમણે માનવીની દેશની સ્વતંત્રતાના યજ્ઞમાં ઘણાબધા કુટુંબોએ સમગ્ર સંસ્કૃતિનાં મૂળ શોધવાની કોશિશ કરી. બીજું એવું જ એક મહત્ત્વનું કુટુંબીજનોની આહુતિ આપી છે. તેમાં પ્યારેલાલજીના કુટુંબનો ૬ કે પુસ્તક લખ્યું ‘ડિસ્કવરી ઓફ સત્યાગ્રહ'. બીજા માર્મિક લેખો પણ પણ સમાવેશ થાય છે. તેમના માતુશ્રીની ધરપકડ થયેલી. બહેન લખ્યા. તેઓ મહદ્અંશે અંગ્રેજીમાં લખતા હતા.
ડૉ. સુશીલા (નૈયર) ગાંધીજીની જેલવાસ દરમિયાન પણ સેવિકા તેમના ‘લાસ્ટ ફેઝ’, ‘પૂર્ણાહુતિ' એ બે મહાગ્રંથોમાં ગાંધીજીનાં બની રહી હતી. શું છેલ્લાં વર્ષોનું તાદૃશ્ય નિરૂપણ થયું છે. નોઆખલી યાત્રા પ્યારેલાલજી ૨૯ ઓક્ટોબર, ૧૯૮૨ના દિવસે દિવંગત થયા. હું
મહાભિનિષ્ક્રમણ' હતું. ગાંધીજીના જીવનની આ સર્વોત્તમ ઘટના પ્યારેલાલજી શાંત, વૈરાગી મૂંગું બળ હતા. મનમાં કીર્તિની જરાય છે. તેમાં બુદ્ધ ભગવાનની છાયાના દર્શન થાય છે. એક મુઠ્ઠીભર લાલસા નહિ. દેશની અને ગાંધીજીની દીર્ઘકાલીન ઉત્તમ સેવા હાડકાવાળી વ્યક્તિ નોઆખલીમાં ઝૂંપડીમાં રહે છે. જ્યાં વિનાશ બજાવીને ચિરનિદ્રામાં પોઢી ગયા. આજકાલ કોઈ વ્યક્તિ થોડુંઘણું વેરાઈ ચૂક્યો છે. તેની વચ્ચે ખુલ્લા પગે વિચરે છે. રાત-દિવસ કામ કરે તો પણ તેને સેવકનું ઉપનામ આપવામાં આવે છે. સાચા પીડિતોની દર્દભરી ખોફનાક વાતો સાંભળે છે. જુએ છે, દિલ સેવક કોને કહેવાય તેનું દૃષ્ટાંત પ્યારેલાલજીએ પૂરું પાડ્યું છે એમ હલબલી ઊઠે છે. ‘લાસ્ટ ફેઈઝ' ગ્રંથોમાં તેમના હૃદયના ધબકારા નોંધ્યા વિના ચાલે તેમ નથી.
* * * સાંભળવા મળે છે ને કરુણાના સાગર સમા ગાંધીજીનાં દર્શન (‘ગાંધીજીના પ્રેરણાદાતાઓ, અંતરતમ સાથીઓ' પુસ્તકમાંથી થાય છે. આ ગ્રંથો વૈશ્વિક સાહિત્યમાં પણ સ્થાન પામ્યા છે. આ સાભાર લેખિકા: જયાબહેન શાહ)
મહાત્મા ગાંધીના સત્યાગ્રહો અને તેના સાથીઓ.
= મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીની સહધ્યાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા
આ વિષય પર એક ગ્રંથ લખી શકાય. અહીં ફક્ત તેમના મણિલાલ ગાંધી, પ્યારેલાલ. હું સત્યાગ્રહોનો નામોલ્લેખ અને તેના મુખ્ય સાથીઓનાં નામ આપી ૩. નાના સત્યાગ્રહોમાં પરદેશી ચીજવસ્તુનો બહિષ્કાર, વિદેશી હું સંતોષ માનું છું.
કાપડની હોળી, દારૂના અડ્ડા પર પિકેટિંગ જેમાં બહેનોનો હિસ્સો ૧. રાજકોટ સત્યાગ્રહ-સુકાની ઉછંગભાઈ ઢેબર અને સૂત્રધાર વધારે હતો. ૬ સરદાર પટેલ ઉપરાંત દરબાર ગોપાળદાસ અને સ્થાનિક 1 ૪, બીજા વિશ્વયુદ્ધ વખતે વ્યક્તિગત સત્યાગ્રહીઓમાંના પહેલા| આગેવાનો.
હતા વિનોબા ભાવે. - ૨. વીરમગામનો જકાતબારીનો પ્રશ્ન, સત્યાગ્રહ થાય તે પહેલાં ગુજરાતમાંથી પહેલાં વ્યક્તિગત સત્યાગ્રહી હતા ઉત્તમચંદ શાહ.
વાટાઘાટથી ઉકેલાયો હતો. તેમાં ગાંધીજી સાથે પ્રજા સેવક ૫. હિન્દ છોડો આંદોલન હૈ મોતીલાલ દરજી હતા.
૬. દક્ષિણ આફ્રિકાના સત્યાગ્રહો | ૩. ચંપારણ્યનો સત્યાગ્રહ-તીનકઠિયા પ્રથા અને ગળીના ૧. ટ્રાન્સવાલમાં પરવાના વિના દાખલ ન થઈ શકાતું. તે માટે | જબરદસ્તી કરાવાતા વાવેતર સામેના આ સત્યાગ્રહમાં ગાંધીજી કરેલો સત્યાગ્રહ. સાથી હાજી હબીબ શેઠ. સાથે હતા રાજેન્દ્રબાબુ, બ્રજ કિશોરબાબુ.
- ૨. રંગભેદની નીતિ વિરુદ્ધ. | ૪. ખેડાના ખેડૂતોની મહેસૂલ માફી માટે સત્યાગ્રહ-ગાંધીજી ૩. હિંદી પદ્ધતિના વિવાહ અમાન્ય ગણાતા તે સામે કરેલો સાથે હતા શંકરલાલ બેંકર, રવિશંકર મહારાજ, સરદાર પટેલ. સત્યાગ્રહ. તેમાં મુખ્યત્વે બહેનો હતી
આ સત્યાગ્રહો અમુક વર્ગ અને ક્ષેત્ર પૂરતા મર્યાદિત હતા. ૪. ગિરનિટીયા પ્રથા અને ત્રણ પૌડના કર બાબત સત્યાગ્રહ. દેશવ્યાપી સત્યાગ્રહો
દક્ષિણ આફ્રિકાના સત્યાગ્રહોમાં દાદા અબ્દુલ્લાથી લઈ | ૧. બારડોલી સત્યાગ્રહ-સરદાર પટેલની આગેવાની ટોલ્સટોય ફાર્મ. ફિનિક્સના સાથીઓ શેઠ રૂસ્તમજી મોદી, શેઠ| કું
૨. મીઠાનો સત્યાગ્રહ-ગાંધીજી સાથે ચુનંદા ૭૯ સાથીઓની દાઉદ મહંમદ, ઈનામ અબ્દુલ બાવઝીર, સુરેન્દ્રરાય મેઢ , પ્રાગજી | દાંડીકૂચ, ધારાસણા તેમજ અન્ય સ્થળે મીઠાના સત્યાગ્રહમાં ઈમામ મહેતા. સાહેબ, અબ્બાસ તૈયબજી, સરોજિની નાયડુ, નરહરિ પરીખ,
| સોનલ પરીખ
## મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા
મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર
૦ હું મરવા માટે તૈયાર છું પણ મને મારવાનું કોઈ કારણ કદી દેખાયું નથી.
1 સહયાત્રીઓ વિશેષાંક :
