Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 41

મહોત્મા ગી
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક દ્દ પૃષ્ઠ ૪૧
ક' hષક જ
છે હતી.
ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક 8 મહાત્મા
યરવડા જેલમાં બાપુ સાથે સરદાર અને મહાદેવભાઈ તેમજ સમાધિની બાજુમાં રચવામાં આવી. નરહરિભાઈ હતા.
મહાદેવભાઈ શું હતા તે અંગે કિશોરલાલભાઈ મશરૂવાળાએ છે કવિવર ટાગોરનું ‘હેકડા ચલો હેકડા ચલો' ગીતનું ‘એકલો કહ્યું છે: { જાને, એકલો જાને” તેમજ “તારા સ્વજન તને જાય મૂકી’ અને ‘મહાદેવભાઈ એટલે એક વિદ્વાન ફિલસૂફ, સાહિત્યિક કવિ, ? $ “કરુણા વર્ષન્તા આવો' ગીત ગુજરાતીમાં તેમજ ‘ચિત્રાંગદા' મધુર ગાયક અને કલારસિક હોવા છતાં કેવળ પોતાના સ્વામીને રે
નવલકથાનું ભાષાંતર કર્યું. શરદબાબુના ‘વિરાજવહુ' તેમજ માટે નહીં, પણ મિત્ર, પત્ની તથા નોકરોને માટે તેના મળમૂત્ર કે “બડીદીદી' નવલકથાનું ભાષાંતર કર્યું. તે જાણે મૂળ નવલકથા સાફ કરનાર ભંગી, પરિચર્યા કરનાર નર્સ, કપડાં ધોનાર ધોબી, જૈ જે હોય તેવું એનું ભાષાંતર હતું. જવાહરલાલની “મારી કથા” એ રાંધીને ખવરાવનાર રસોઈયા, સાફ નકલ કરી આપનાર કારકુન, હું
સાતસો પાનાનો ગ્રંથ હતો. તેનો પણ તેમણે ગુજરાતીમાં અનુવાદ લખેલું સુધારી આપનાર શિક્ષક, અધૂરું પૂરું કરી આપનાર સહયોગી, કાર કર્યો. ઉપરાંત પ્રસંગોપાત સેંકડો લેખો લખ્યા. ‘નવજીવન’ તેમજ આપણા વિચારો બરાબર સમજી લઈને તેને કલમબદ્ધ કરી આપનાર ? & ‘યંગ ઈન્ડિયા' માટે લખવાની
મંત્રી, આપણા તરફથી કોઈ (‘મહાદેવભાઈ એટલે એક વિદ્વાન ફિલસૂફ, સાહિત્યિક કવિ, મધુર હું જવાબદારી તેમને માટે કાયમ ગાયક અને કલારસિક હોવા છતાં કેવળ પોતાના સ્વામીને માટે નહીં,
નાજુક કામને કુનેહથી પાર પાડી
આપનાર એલચી, આપણા પણ મિત્ર, પત્ની તથા નોકરોને માટે તેના મળમૂત્ર સાફ કરનાર મહાદેવભાઈ ગાંધીજી સાથે
પ્રશ્નનો બરાબર અભ્યાસ કરી હું એટલા બધા ઓતપ્રોત થઈ ભંગી, પરિચર્યા કરનાર નર્સ, કપડાં ધોનાર ધોબી, રાંધીને ખવરાવનાર
આપણે માટે લડત ચલાવનાર રે હું ગયા હતા કે બાપુ કાંઈ લખાવે રસોઈયા, સાફ નકલ કરી આપનાર કારકુન, લખેલું સુધારી આપનાર
| વકીલ, પોતાના સ્વામી અને હું ને વચ્ચે અટકે તો તેઓ શું શિક્ષક, અધુરું પૂરું કરી આપનાર સહયોગી, આપણા વિચારો બરાબર
આપણી વચ્ચે કંઈ ગેરસમજ લખાવવા માગે છે એમ સમજી લઈને તેને કલમબદ્ધ કરી આપનાર મંત્રી, આપણા તરફથી
ઊભી થઈ હોય તો તેને દૂર સમજીને પોતાની કલમ ચલાવ્યું | કોઈ નાજુક કામને કુનેહથી પાર પાડી આપનાર એલચી, લડત
કરનાર વિષ્ટિકાર, પિતૃભક્ત, હું રાખતા. | ચલાવનાર વકીલ, પોતાના સ્વામી અને આપણી વચ્ચે કંઈ ગેરસમજ
સ્વામીભક્ત, મિત્રાભક્ત, - કોઈ પણ બાબતમાં ઠરાવો ઊભી થઈ હોય તો તેને દૂર કરનાર વિષ્ટિકાર, પિતૃભક્ત,
પત્નીભક્ત, પુત્રપ્રેમ એવા સર્વ રે કરવા, નિવેદનો વગેરે તૈયાર સ્વામીભક્ત, મિત્રભક્ત, પત્નીભક્ત, પુત્રપ્રેમ એવા સર્વ સંબંધોને |
સંબંધને યથાયોગ્ય પ્રમાણે 0 યથાયોગ્ય પ્રમાણે સંભાળવામાં પરાકાષ્ઠાનો પ્રયત્ન કરનાર તુલાધાર.) સંભાળવામાં પરાકાષ્ઠાનો પ્રયત્ન ૬ મહાદેવભાઈનું જ ગણાતું, કારણ કે તેઓ વિચાર, મનોભાવના કરનાર તુલાધાર. ગાંધીજી ગીતાસંબંધે વાત કરતા ત્યારે કહેતા કે, હું - તેમજ શબ્દોના સ્વામી હતા.
“ગીતાના શ્લોકોના ઉચ્ચાર તેમજ અર્થ મહાદેવ મારા કરતાં વધારે તિલક મહારાજ ફંડ, લાલા લજપતરાય ફંડ, શાંતિનિકેતન વગેરે સારી રીતે જાણતા હતા.' માટે ફંડો કરવાનું થયું ત્યારે મહાદેવભાઈ એ ફરજ બજાવતા હતા. મહાદેવભાઈ ગાંધીજી સાથે ૧૯૧૭માં જોડાયા ત્યારથી માંડીને
આશ્રમવાસી તરીકે સાદું જીવન જીવતા. ઘરકામ હાથે કરતા. તેમની ચિરવિદાય ૧૫ ઓગસ્ટ, ૧૯૪૨માં થઈ ત્યાં સુધી શું આશ્રમનાં મકાનો તૈયાર થતા ત્યારે સાબરમતી નદીમાંથી રેતીના મહાદેવભાઈએ ગાંધીજીના વિચારો, કાર્યક્રમો વગેરેની નોંધ કરેલી – તગારા માથે મૂકીને આશ્રમમાં લાવતા. અહંકારનું નામ નહીં. હતી: એ નોંધો ઉપરથી ‘મહાદેવભાઈની ડાયરી'નાં ૨૩ થી વધુ | વિનોદી પણ ખરા. સૌના પ્રિયજન સમા, નાના મોટા ઝઘડા થાય પુસ્તકો પ્રગટ થઈ ચૂક્યાં છે. શું ત્યારે તેઓ વિષ્ટિકારની ભૂમિકા ભજવતાં, એકાદ-બે વાર મહાદેવભાઈના પુત્ર છે, નારાયણ દેસાઈ. આશ્રમના . ગાંધીજીની વાત લઈને વાઈસરોયને મળવા ગયાનું નોંધાયું છે. વાતાવરણમાં બાપુના ખોળામાં ઉછર્યા. પિતા મહાદેવભાઈ પાસેથી શું તેમનું નમ્રતાપૂર્ણ પારદર્શક વ્યક્તિત્વ, આંતર-બાહ્ય સૌંદર્ય અને ઘણું પામ્યા. તેઓ બાપુમાં તન્મય બની ગયા છે. મારું જીવન એ જ & મોતી જેવા અક્ષરથી ભલભલા નવાઈ પામતા, આદર કરતા. મારી વાણી' નામના ચાર ગ્રંથો લખ્યા છે. ગાંધીજીના વિચારો છે
૧૫મી ઓગસ્ટ, ૧૯૪૨ના રોજ ભારે હાર્ટએટેક આવ્યો ને ગાંધીકથા દ્વારા લોકોને પીરસી રહ્યાં છે. તેમણે મહાદેવભાઈના છે કાયમ માટે પોઢી ગયા. આથી બાપુને ખૂબ આઘાત લાગ્યો. સચિવ તરીકે કામ કર્યું હતું. આગાખાન પેલેસમાં તેમની સમાધિની રચના કરવામાં આવી
પ્યારેલાલજીઃ એક શાંત મૂંગુ બળ છે છે. બાપુ દરરોજ સમાધિ ઉપર પુષ્પ ચડાવવા જતા હતા. થોડા એમ કહેવામાં આવે છે કે જે મહાનુભાવોએ દેશ કાજે, ગાંધી ? ૬ મહિના પછી કસ્તૂરબા દિવંગત થયા. તેમની સમાધિ મહાદેવભાઈની કાજે જીવન સમર્પિત કર્યું તેઓ ખૂબ ભાગ્યશાળી બની ગયા. હું છું મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર સત્ય જ ઈશ્વર છે એવી પ્રતીતિ જયારે થાય ત્યારે તેને પામવાનું સાધન એક જ છે તે ખાતરી પણ થાય. આ સાધન એવો પ્રેમ-અહિંસા સયાત્રીઓ વિશેષાંક
## મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા