Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 52

મહોભાગી
પૃષ્ઠ ૫૨ % પ્રબુદ્ધ જીવનઃ મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક % ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬
| |ષક
મરીરવાળા
ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા મહાત્મા ગાંધીજીના સહ્યાદ્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષક B મહાત્મા
સાથીદારોની આખી ફોજ તેમણે તૈયાર કરી જે આજે અનેક શાળાઓ, ઉપાસના સહજ રીતે કરી, પણ તેમની પાસેથી કાવ્યો-ગીતો, નાટકો- ક { આશ્રમશાળા, છાત્રાલયો, જંગલ મંડળીઓ, ખેતી મંડળીઓ, ખાદી પ્રહસનો, જીવનચરિત્રો-ચિંતન, કેળવણી વિચારના ગ્રન્થો, ૬ સંસ્થાઓ દ્વારા સમગ્ર દક્ષિણ ગુજરાતમાં-ડાંગ જિલ્લા સુધી વ્યાપી અનુવાદો-સંપાદનો સઘળું મળે છે. ગ્રામસેવાના દસ કાર્યક્રમો,
છે. આખાય વિસ્તારમાં એક શાંત ક્રાન્તિ ઘટિત થઈ, કેટકેટલા આત્મરચના અથવા આશ્રમી કેળવણી, સુંદરપુરની શાળાનો પહેલો ૐ કાર્યકરો તૈયાર થયા અને તેમાં બહેનો પણ ખરી. ભૂદાન- દિવસ, બાલવાડીના બે ભાગ, ભારત સેવક ગોખલે, ગાંધીજી, કે ૐ ગ્રામદાનના કાર્યમાં સક્રિય રહ્યા અને તે સંદેશો ગામે ગામ ફેલાવ્યો ગુરુદેવના ગીતો, ગીત, ગીતખંજરી, આંધળાનું ગાડું, ખેડૂતનો 8 કે તો ઉકાઈ ડેમમાં કૂબામાં જતાં ગામોના નવનિર્માણ માટે ‘ઉકાઈ શિકારી, પંખીડાં જેવાં અનેક પુસ્તકો મળે છે. હું નવનિર્માણ સંઘ' સ્થાપી ગામોનું પુનર્વસન કર્યું. ગુજરાતમાં ૧૯૮૦થી તેમનો જન્મદિન ‘સેવા દિન' તરીકે ઉજવાય છે. ૧૪ હું BE ગામડાંઓના સર્વાગીણ વિકાસ માટે સરકારની મદદથી ચાલતી માર્ચ, ૧૯૮૫ના રોજ તેમની ‘વહાલુડી વેડછી'માં જ તેમણે અંતિમ $ “સર્વોદય યોજના’નો વિચાર આપનારાઓમાં તેઓ હતા, તેમજ શ્વાસ લીધા. આ સેવાવીર અપરિણીત રહ્યા.ગાંધીજી દ્વારા અનુપ્રાણિત શુ હું ગુજરાતમાં ચાલતી નઈ તાલીમની અનેક સંસ્થાઓને જોડતી સંસ્થા આવા સેંકડો-સેંકડો સેવાવીરો-કેળવણીવારોએ પોતાનું સમગ્ર હીર 8
ગુજરાત નઈ તાલીમ સંઘ'ની સ્થાપનામાં પણ તેમની આગવી સર્વ સમર્પણભાવે દેશને ચરણે ધર્યું હતું તે ભૂલવા જેવું નથી. જે ભૂમિકા હતી.
XXX ૬ ૧૯૬૮માં ‘ગાંધી વિદ્યાપીઠ'ની સ્થાપના કરી, ઉચ્ચવિદ્યા ક્ષેત્રે આ લેખમાં ગાંધીજીના કેળવણીના વિચારો અને તેમાં જીવન છે રે વેડછી આંદોલને પગરણ માંડ્યાં. તેના પ્રથમ કુલપતિ કાકાસાહેબ આપનાર ત્રણ જ વ્યક્તિઓની વાત થઈ શકી છે. કિશોરભાઈ કે બન્યા, અને પછી જુકાકા તેના કુલપતિપદે રહ્યા.
મશરૂવાળા, નરહરિભાઈ પરીખ, આચાર્ય જીવતરામ કૃપાલાણીજી, BE જુકાકા સિદ્ધહસ્ત સાહિત્યકાર, ઉત્તમ સર્જક, શબ્દના મરમી ઠક્કરબાપા-અમૃતલાલ ઠક્કર, બબલભાઈ મહેતા, સેવાગ્રામમાં
હતા. અનેકવિધ કાર્યોમાં તેમનું એ પાસું ભલે ઓછું ઉજાગર થયું, ધૂણી ધખાવીને બેસનાર ઈ. ડબલ્યુ, આર્યનાયકમ્ અને આશાદેવી છે હું પણ તેમણે જે આપ્યું છે તે તેમને સાહિત્યકાર-સર્જકની શ્રેણીમાં આર્યનાયકમ્, પ્રેમાબહેન કંટક, સાને ગુરુજી, બાળાસાહેબ ફડકે હૈ કે બેસાડે છે. તેમના ભાવભીનાં ભજનો અને કાવ્યો ગુજરાતમાં આજે અને પછી તો મનુભાઈ પંચોળી, નવલભાઈ શાહ, નરસિંહભાઈ છે પણ પ્રચલિત છે. ગુરુદેવનાં કાવ્યોના અનુવાદ, સંસ્કૃત શ્લોકના ભાવસાર, ડાહ્યાભાઈ નાયક, ધીરુભાઈ દેસાઈ, ગિજુભાઈ બધેકા, હૈ અનુવાદ, ગીતાનો અનુવાદ સ્વચ્છતાનો પાઠ
હરભાઈ ત્રિવેદી, મગનભાઈ હું રે તેમને ઉત્તમ અનુવાદકના
દેસાઈ, મૂળશંકરભાઈ ભટ્ટ, સ્થાને બેસાડે છે અને ઉદ્યમની બાબતમાં આપણે સહુએ લશ્કર પાસેથી શીખવા જેવું. ડોલરરાયભાઈ માંકડ એવા પત્રકારત્વ ભલે ઓછું ખેડયું, છે. લશ્કરનો સૈનિક માન પામે છે તેનું મુખ્ય કારણ એ તો છે જ કે તે અનેક અને ક તા૨લાઓ હું પણ તેમાંય તેઓ પારંગત જીવ હથોળીમાં લઈને સામે મોંઢે મોતને ભેટવા જાય છે. પણ તેને દેશભરમાં ગાંધીજીના શિક્ષણના હું હતા.
વિશેના આદરનું એક બીજું કારણ તેનું નિમયબદ્ધ ને શિસ્તવાળું જીવન વિચારોને અમલમાં મૂકતા સોહી જુકાકા સર્વાગીણ રચનાના |પણ છે. લશ્કરની છાવણી જુઓ તો સ્વચ્છતાના નમૂનારૂપ હોય. રહ્યા છે. આ સહુ સુખ-સંપન્ન માણસ હતા. વિશેષતઃ તેમણે
એનો પાઠ અમને એક વાર ગાંધીજીએ શીખવેલો. ૧૯૩૪ની પરિવારના, ખાસ્સે ભણેલા પણ ૬ કેળવણીનું કાર્ય કર્યું, પણ
હરિજનયાત્રા દરમિયાન અમે કુર્ગમાં હતા. ત્યાં એક સવારે ઉતારો તેમણે સેવાને જ પોતાની કે તેમના દ્વારા કે તેમની પ્રેરણાથી
છોડી નીકળવાને વખતે તેઓ અમારા ઓરડામાં આવ્યા. જુએ તો ઠેર “કારકીર્દિ બનાવી–અને સેવા રે ઊભી થયેલી સંસ્થાઓ
ઠેિર કચરો ને કાગળના ટુકડા વેરાયેલા. એ જોઈ એમની આંખ ફરી એટલે વ્રતનિષ્ઠાથી, કશીય હું કે પ્રવૃત્તિઓની યાદી જોઈ ચકિત
ગઈ. તેમણે કહ્યું: ‘આવું મૂકીને અહીંથી જવાય જ કેમ? લશ્કરે જે સ્પૃહા-કામના વગર દટાઈ જવું. જ થઈ જવાય છે. અહીંએ મૂકીએ હું તો ખૂબ લાંબી યાદી મૂકવી પડે.
| જગ્યાએ પડાવ નાંખ્યો હોય ત્યાંથી મુકામ ઉઠાવતી વખતે જગા, જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં ગાંધીજીને રે 5 વેડછીના વડલાને સંખ્યાબંધ
બિલકુલ સાફ કરી નાંખીને જ જવું એવો નિયમ હોય છે. એ નિયમ આવા કર્મઠ વીરો મળી રહ્યા અને વડવાઈઓ ફૂટી છે અને વડલો
આપણે પણ પાળવો જોઇએ. એટલે હવે રોજ જે જગા છોડો તે તે સહુથી ગાંધી નક્ષત્રમાળા
વાળીઝૂડી સાફ કરીને જ નીકળજો. હું જોઈશ, ને એમાં ચૂક્યા તો શોભી રહી છે અને આજે પણ પણ ખૂબ વિકસ્યો છે. ખાસ કરીને કેળવણી ક્ષેત્રે. સખત ઠપકો આપીશ”
પ્રેરણા-પ્રકાશ પાથરી રહી છે. * છે તેમણે સાહિત્યની |
| | ચંદ્રશંકર શુકલ મોબાઈલ : ૦૯૮૨૫૧૯૧૦૨૦ ૩
## મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક me મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક B મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક BA મહાત્મા
મહાત્મા ગાંધીજીની સંસ્થામાં
'૦ સાચો પ્રેમ, ધિક્કારનાર પ્રત્યે પણ વહ્યા કરે છે.
સહયાત્રીઓ વિશેષાંક શાદ