Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 23

મહાત્મા ગ
5 ho . :
૨૩ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક દ્દ પૃષ્ઠ ૨૩ ||
5
શિષાંક
#B મહેસૂલ વધારી દીધું અને સમસ્ત ખેડૂત-લોક ખળભળી ઊઠયું. મળ્યા હોત તો મારાથી જે કામ થઈ શક્યું તે ન થયું હોત.'
તેમણે વલ્લભભાઈની આગેવાનીમાં લડી લેવાનું નક્કી કર્યું. અને બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી અહિંસાના મુદ્દા પર ગાંધીજીએ યુદ્ધ વિરોધ ૬ એમના એક શબ્દ પર ફના થઈ જવાની તૈયારી સાથે સૌ સાબદા જાહેર કરી યુદ્ધથી દૂર રહેવાનું નક્કી કર્યું. પરંતુ કોંગ્રેસે યુદ્ધ પછી ? થઈ ગયા. આખો દેશ આતુરતાપુર્વક આ સત્યાગ્રહ પર મીટ માંડીને ભારતને આઝાદી આપવામાં આવે એ શરતે યુદ્ધને ટેકો આપ્યો. મેં બેઠો હતો. આખરે સરકારને ઘૂંટણ ટેકવવા પડ્યા. લોકવિદ્રોહનો આ પ્રસંગે સરદારે ગાંધીજી વિરુદ્ધ જઈને કોંગ્રેસની તરફેણમાં મત વિજય થયો અને લોકોએ પોતાના લાડકા નેતાને “સરદાર'નું બિરુદ આપ્યો. આરંભે મતભેદ નાનો લાગે પણ ભેદરેખા ધીરે ધીરે જ કે આપ્યું. ચોમેરથી તેમના પર અભિનંદનની વર્ષા થઈ. સરદારે કહ્યું- પોતાનું અંતર વધારતી જાય. ‘બારડોલી સત્યાગ્રહ’ તો ગુજરાતની દેશને ભેટ છે. પરંતુ આ જ ૧૯૪૨ના ‘ભારત છોડો' આંદોલનમાં તો સૌએ ખભે ખભો
સત્યાગ્રહે ગુજરાત તરફથી દેશને “સરદાર' નામના હીરાની ભેટ મિલાવીને ધરપકડો વહોરી જેલવાસ સ્વીકાર્યો, પણ ૧૯૪૫-૪૬ હું પણ આપી.
દરમ્યાન, નવા વાયસરોય માઉન્ટબેટનના કાળમાં લડાઈઓ લડી હૈં બસ, પછી તો સરદારશ્રીના જીવનયજ્ઞનો અશ્વ એવો પૂરપાટ લડીને થાકેલા જવાહર-સરદાર સમેત સૌ કોંગ્રેસજનોએ અખંડ હું દોડ્યો કે વિજય પર વિજય, દિવસ અને રાત સંગ્રામ જ સંગ્રામ! ભારતના બે ભાગલા કરી પાકિસ્તાન નિર્માણ કરવાની વાત સ્વીકારી
ક્યારેક સત્યાગ્રહ તો ક્યારેક સભા-સરઘસ તો ક્યારેક જેલ! એક લીધી. ગાંધીજી માટે આ ઘા વજઘાતથી ઓછો નહોતો. હું જ કામ અને એક જ મંત્ર-અંગ્રેજો ! ભારત છોડો! અમારું સ્વરાજ ૧૯૪૬માં સરદાર કોંગ્રેસ પ્રમુખ હતા, એટલે નિયમ મુજબ તો અમને પાછું સોંપો.
૧૯૪૭માં દેશ આઝાદ થાય ત્યાર પછી સરદાર જ વડા પ્રધાન ? છે. ૧૯૩૧માં તો અખિલ ભારત કોંગ્રેસે કરાંચીમાં સરદારને પોતાના થાય. વળી, દેશની સોળ પ્રદેશ સમિતિમાંથી ચૌદ સમિતિઓએ હું છે પ્રમુખ રૂપે પસંદ કર્યા. દેશભરના કિસાનોના એ તારણહાર હતા. ‘સ૨દા૨'ની જ ભલામણ કરી હતી. અને માત્ર એક મત 8 દાંડીકૂચમાં ધરપકડ વહોરી સાબરમતીનો જેલવાસ સત્યાગ્રહી સૈનિક જવાહરલાલને પક્ષે હતો. પરંતુ ગાંધીજીના એક જ ઇશારે આ હૈં 5 બનીને વેશ્યો. આ જેલવાસ દરમ્યાન માતાજીના અને નાસિકની દરિયાદિલ માનવીએ પંડિત નહેરુને દેશનું વડા પ્રધાન પદ સમર્પ $ હું જેલમાં મોટાભાઈ વિઠ્ઠલભાઈ પટેલના અવસાનના પ્રહાર વેઠવા દીધું ! ૬ પડ્યા. પણ વજાઘાત વેઠી લીધો.
છતાંય રોજ ઉઠીને અફવાઓના નવા નવા ગપગોળા ઊડ્યા જ્યાં જાય ત્યાં દીકરી મણિબહેન સાથે રહે. મણિબહેને પિતાની કરતા તેથી કંટાળીને પોતાનું ગૃહપ્રધાનપદું છોડી દેવા સરદાર તત્પર ૬ અદભુત સેવા કરી, પોતાનું આખું જીવન પિતાજીને ચરણે ધરી બની ગયા. પરંતુ બાપુના કહેવાથી આવું જલદ પગલું ન લીધું અને ૬ ? દીધું. સરદારના સચિવ કહો, મંત્રી કહો, સેવક કહો કે દીકરી પોતાના કામને ન્યાય આપવા ખૂપી પડ્યા. આઝાદી પછી ફાટી કે છે કહો-મણિબહેન એકમાં અનેક હતાં.
નીકળેલાં કોમી રમખાણોને શાંત પાડવામાં રાત-દિવસ એક કરીને, સરદારની પ્રતિભા અને અદભુત શક્તિથી સરકાર પણ એવી પોતાના મતભેદો વિસરી જવાહર-સરદારની જુગલજોડીએ શાંતિ પ્રભાવિત થઈ કે ૧૯૨૫માં મુંબઈના અંગ્રેજ ગવર્નરે એમને મુંબઈ માટે પ્રયાસો કરવામાં શક્તિનું છેલ્લું બુંદ ખરચી કાઢ્યું. ૬ ઇલાકાનું વડું પ્રધાનપદ સ્વીકારવા વિનંતિ કરી, પરંતુ સરદારે તો પણ સરદાર સામે બે મોટાં કામ પાર પાડવાનાં હજુ બાકી હતાં. ૬ રોકડું પરખાવ્યું કે- એક બાજુ બારડોલીની જમીનો જપ્ત કરી બેઠા ગૃહપ્રધાન તરીકે, જાસૂસી વિભાગ દ્વારા દેશની ખાનગી રાહે ચાલતી ૬ ૬ છો અને બીજી બાજુ મને પ્રધાનપદું પધરાવો છો? શું સમજો છો ભૂગર્ભ માહિતી સરદારને રજેરજ મળતી. ગાંધીજીની હત્યાના સંદર્ભે શું મને?' મુંબઈ સરકારે સામે ચાલીને જમીન પાછી આપી દીધી! સરકારે રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ પર પ્રતિબંધ મૂક્ય હતો. પરંતુ | બાપ પ્રત્યે સંપૂર્ણ વફાદારી, શિસ્ત અને સમર્પણભાવ એવો મળેલી માહિતી મુજબ આ આરોપ સરદારને ખોટો લાગ્યો એટલે
છલકાતો હતો. ગાંધી-સરદારની જોડી જોઈ ગુજરાતના જાણીતા તેમણે પ્રતિબંધ પાછો ખેંચવા નહેરુ સરકારને પત્ર પાઠવ્યો. હિં કવિ નરસિંહરાવ દિવેટિયાએ એક શ્લોક બનાવ્યો હતો
બીજું મહત્ત્વનું કામ-દેશનાં રજવાડાંનું હતું. ત્યારે ૫૬૫ જેટલાં હું “યત્ર યોગેશ્વર Tધી, વ758 ધનુર્ધર:
દેશી રાજ્યોના કબજામાં ભારતની ૫૨ ભાગની જમીન હતી. જો तत्र श्री विजयो भूति धुंवानीतिर्मतिर्मेस।'
આ રાજા-મહારાજા દેશ સાથે જોડાઈ રહેવાને બદલે, સ્વતંત્ર ગાંધી-સરદાર વચ્ચેનો સંબંધ પિતા-પુત્ર કે ગુરુ-શિષ્યનો રહ્યો. રહેવાની હઠ કરે તો આખો ભારત દેશ ટુકડે ટુકડા થઈ જાય. આ મેં સરદાર કહેવા-“મેં મારા મગજને તાળું મારી ચાવી ગાંધીજીને આપી કુશળ નેતાએ સામ-દામ-દંડ-ભેદની નીતિ અપનાવી સૌ રાજા ? દીધી છે. તો ગાંધીજીએ પણ કહ્યું કે-“જો મને વલ્લભભાઈ ના મહારાજાઓની દેશભક્તિ જગાડી. રાજપાટ છેડી દેવા તૈયાર કર્યા. મહાત્મા ગાંધીજીના સંસ્થા • વિશ્વના તમામ ધર્મોના પાયામાં જે મૂળભૂત સત્ય રહેલું છે, હું તેમાં માનું છું. આ સહ્યાત્રિીઓ વિશેષાંક
= મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા
#É મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા