Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 29

મહાત્મા ગ
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ૬ પૃષ્ઠ ૨૯ |
= મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીની સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા
. આફ્રિકા. ત્યાં વસતા હિંદવાસીઓના રક્ષણ માટે સત્યાગ્રહનો પહેલો બાપુના ઉપવાસ કે બનતા બનાવો કે બીજાં કારણોસર મણિલાલ જે પ્રયોગ કર્યો. આફ્રિકાના ફિનિક્સ આશ્રમ અને ટૉલ્સટોય વાડીમાં હિંદ દોડી આવે તો બાપુ કહેતા, ‘તમારો દેશ હમણાં દક્ષિણ આફ્રિકા
જ આશ્રમ જીવન અને રચનાત્મક કામોના પહેલા પ્રયોગો કરેલા. છે. ત્યાં રહી યથાશક્તિ સેવા કરવાનો તમારો ધર્મ છે-“ઈન્ડિયન É આ ચાલુ કરેલા કામોને ગાંધીજીના બીજા પુત્ર મણિલાલ અને ઓપિનિયન' જેમનું તેમ શક્તિ છે ત્યાં સુધી નભાવે જવાનું...અપૂર્ણ ? પુત્રવધૂ સુશીલાએ જ અખંડિત રાખ્યાં.
બાપની સોડમાં હૂંફ શોધવાને બદલે બાપના બાપ પૂર્ણ પરમેશ્વરની $ ૧૮૯૭માં પહેલીવાર મણિલાલને દક્ષિણ આફ્રિકાના ડરબનને સોડની હૂંફ શોધ એટલે તું બળવાન થશે. આ જ મારું તને શિક્ષણ છે
કિનારે ઉતરતાં વેંત જ ગોરાઓએ ગાંધીજી પર હુમલો કર્યો તેનો છે. સાચો દોરનાર ઈશ્વર જ છે. રોજ એની આરાધના કરવી. હૃદયમાં 3 શું કડવો અનુભવ બાળવયે જ થઈ ગયો. એમને પણ બાપુની આકરી રહેલો સ્વામી આપણને દોરે જ એમ વિશ્વાસ રાખજે...” BE કસોટીમાંથી પસાર થવું પડ્યું હતું. છતાં તેઓ હાર્યા કે કંટાળ્યા ગાંધીજીના ત્રીજા પુત્ર રામદાસનું તથા ચોથા પુત્ર દેવદાસનું BE વિના બાપુની ઈચ્છાને શિરોધાર્ય કરી છેવટ સુધી એકનિષ્ઠાથી બાળપણ ટૉલ્સટોય ફાર્મ અને ફિનિક્સ આશ્રમમાં વીત્યું. સ્વાવલંબન વળગી રહ્યા હતા.
અને શરીરશ્રમનું વાતાવરણ, સાથે પ્રાર્થના, સેવા, સાદાઈ અને હું ગાંધીજીએ જ્યારે જાહેર કર્યું કે મણિલાલનું સ્થાન ફિનિક્સમાં સત્ય એમના વ્યક્તિત્વમાં વણાઈ ગયા હતા. જે છે–બસ, પિતાના આ આજ્ઞાધીન, વીર અને ત્યાગી પુત્રે પિતાની રામદાસે ચોદ વર્ષની વયે દક્ષિણ આફ્રિકાની લડતમાં ઝંપલાવ્યું હું આજ્ઞા શિરે ચઢાવી પોતાનું સમસ્ત જીવન ‘ઈન્ડિયન ઓપિનિયન” હતું અને ત્રણ માસનો કારાવાસ ભોગવ્યો. હિંદમાં આવીને પણ હું
અને ફિનિક્સ આશ્રમને જીવનની અંતિમ પળ સુધી અર્પણ કરી સેવાગ્રામની નજીક રહી આશ્રમમાં સેવા કરતા. ઘણો સમય તેમણે 3 $ પિતાનું વચન રામની માફક પૂર્ણ કર્યું!
ખાદીફેરી પણ કરી. બારડોલી આશ્રમના વ્યવસ્થાપક હતા ત્યારે હું છે તેમણે ‘ઈન્ડિયન ઓપિનિયન’નું ગૌરવભર્યું સંચાલન કરવામાં મીઠાના સત્યાગ્રહ વખતે તેમની સરદારી હેઠળ પાંચસો માણસોની હું અનેક ઝંઝાવાતોની સામે ટક્કર ઝીલી, વ્યાવહારિક મુશશ્કેલીઓ સાથે બારડોલીથી ભીમરાડ ગામે મીઠું પકવવાના આરોપસર છે ૬ પણ અનુભવી. પ્રસંગોપાત વિશેષ અંકો પ્રગટ કરી બાપુના પકડાયા. ત્યારે તેમની ઉંમર બાવીસ વર્ષની હતી. અંગ્રેજ જેલરની ૬ સિદ્ધાંતોનું સાહિત્ય પીરસ્યું હતું.
સામે જેલની ટોપી ન ઉતારવાના સરકારની નીતિ સામે કડક ‘આટલા ગભરાઈ શું કામ ગયા?’ ગુનાસર સખત સજા થઈ. બધા હું લેખો લખ્યા. સરકાર સામે
સત્યાગ્રહી સૈનિકો અહિંસક હતા. હું એક વાર બા અને બાપુજી રોજના નિયમ પ્રમાણે ફરવા ગયાં ૬ ઉપવાસ અને સત્યાગ્રહ કરી
દેશ માટે મરી ફીટવાનું જ એક માત્ર જેલયાત્રા પણ કરી હતી. હતાં. ફરતાં ફરતાં બાપુજીને ઠોકર વાગી અને અંગૂઠામાંથી લોહી
લક્ષ્ય હતું. એટલે બધી યાતનાઓ કે મીઠાના સત્યાગ્રહ વખતે નીકળવા લાગ્યું.
મૂંગે મોઢે સહન કરતા. બાપુના ૬ મણિલાલ હિંદમાં જ હતા. | એ જોઈને બાપુજીએ બાને કહ્યું: “અરે જલદી પાટો લઈ આવી દીકરા તરીકે કદી પોતાને કાંઈ હૈ ધરાસણાના મીઠાના ગોદામ અંગૂઠો બાંધી દો.”
વિશેષ નથી મળી જતું ને એની ૬ પર હુમલો કરવા | બાપુજીને આટલા બધા અધીરા થઈ ગયેલા જોઈને બાએ જરા કાળજી રાખતા. રં સત્યાગ્રહીઓ ની સાથે પેટ કોર કરતાં રહ્યું : “તમને મરણનો ભય નથી એમ તમે કહો છો | જેલમાં સત્યાગ્રહી તરીકે તેમનો ૬ સરોજિની નાયડુ અને મણિલાલ તો આ સહેજ ઠેસ વાગી અને થોડુંક લોહી નીકળ્યું એમાં આટલા વર્ષ
વહેવાર આદર્શ હતો. પોતાના રે ગયા ત્યારે પોલીસે નિર્દયી બધા ગભરાઈ શું કામ ગયા?”
સુખદુ:ખ કરતાં બીજાના * બનીને સત્યાગ્રહીઓના ટોળા |
સુખદુ :ખનું ધ્યાન ઘણું વધારે ? પર લાઠીચાર્જ કર્યો. મણિલાલે | એ સાંભળી બાપુ બોલ્યા: ‘આ દેહ પર લોકોની માલિકી છે.
રાખતા. બાપુએ જે કાંઈ લખ્યું કે હું પણ ઘણો માર ખાધો, પણ મારી બેદરકારીથી અંગૂઠામાં પાણી જાય અને એ પાકે તો સાત
કહ્યું હશે તે મુજબ જ વર્તતા. 8 8 પાછી પાની કરી નહીં, આઠ દિવસ સુધી કામ કરવાનું મારે માટે મુશ્કેલ બની જાય તો
૧૯૩૦માં સાબરમતી સેન્ટ્રલ શું આફ્રિકાથી એમનું આવ્યું સાર્થક | એથી લોકોને કેટલું નુકશાન થાય ! એ તો લોકોએ આપણા પર,
જેલમાં છ માસની સજા અને દૂ થયું! બાપુની જગ્યા બેટાએ મૂકેલા વિશ્વાસનો ભંગ થયો કહેવાય.
૧૯૩૨માં ફરી દોઢ વર્ષની કેમ્પ છે સંભાળીને પોલીસની લાઠીઓ શું ખાધી!
બારડોલી આશ્રમની જપ્તી બાદ મહાત્મા ગાંધીજીના સહ્યા છે તમે મને બાંધી શકો, મારા વિચારને નહી, તમે મને હણી શકો, મારા આત્માને નહીં. આ સહ્યાીઓ વિશેષાંક #
# મહાત્મા ગાંધીજીના સહધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષક ર મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક જ મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા ##
-મુકુલ કલાર્થી જેલની સજા ભોગવી ત્યાર પ