Book Title: Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank
Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
View full book text
________________
મહોભાગી
પૃષ્ઠ ૨૪ પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬
Jhષક
વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક BE મહાત્મા મહાત્મા ગાંધીજીના સહધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહધ્યાત્રીઓ
- રાષ્ટ્રીય એકતા માટે સરદારનું આ સૌથી મોટું વરદાન ભારતની આવક એક લાખ રૂપિયા હતી. ગાંધીજી ભારતમાં આવ્યા તે પહેલાં કે ૨ જનતાને હતું. હૈદ્રાબાદ અને જૂનાગઢના મુસ્લિમ રાજાઓ આડા જ મોતીલાલજી દેશની આઝાદીના કામમાં લાગી ગયા હતા. માતા ; ૬ ફાટયા, ત્યારે નાછૂટકે લશ્કરી પગલાં લઈ બંનેની શાન ઠેકાણે સ્વરૂપાણીની કૂખે જવાહર એકના એક પુત્ર રૂપે જન્મ્યા. { લાવી ભારે મુત્સદ્દીગીરીનો પરચો દેશને દેખાડ્યો. “આરઝી- ગળથુથીમાં જે રીતે ધનવૈભવ અને લખલૂટ ઐશ્વર્ય પામ્યા હતા. હું
હકૂમત'ની સ્થાપના થઈ, જેમાં શામળદાસ ગાંધી, ભવાનીશંકર એ જ રીતે પિતાજીની રાષ્ટ્રિયતાના પણ એ વારસદાર નાનપણથી હું ઓઝા, દુર્લભજી ખેતાણી, સુરંગભાઈ વરુ, મણિલાલ દોશી, નરેન્દ્ર જ બની ગયા. ઘરનું વાતાવરણ જ સભા-સરઘસો-સૂત્ર પોકારોથી ? ર નથવાણી સભ્યપદે હતા. કાઠિયાવાડ પરિષદના પ્રમુખ દરબાર ગુંજતું હતું. અલાહાબાદનું આનંદવન રાષ્ટ્રીય પ્રવૃત્તિઓથી ધમધમતું રે કે ગોપાળદાસે આશીર્વાદ આપ્યા. ૧૯૪૭ના સપ્ટેમ્બરમાં રતુભાઈ હજુ ગાંધીજી તો દેશમાં પાછા ફર્યા નહોતા, તે પહેલાં જ દેશની છે ક અદાણીની સરદારી હેઠળ રાજકોટના નવાબી મહેલનો કબજો લઈ, આઝાદી માટે પ્રવૃત્ત બની ગયા હતા. ૧૯૦૯ની મુંબઈના કોંગ્રેસ હું ત્યાં ભારતનો રાષ્ટ્રધ્વજ ફરકાવ્યો. લોકસેના એક પછી એક ગઢ અધિવેશનમાં વીસ વર્ષના યુવાન જવાહરને તેઓ સાથે લઈ ગયા છે 5 જીતતી ચાલી. આ પ્રસંગે સોમનાથ જીર્ણોદ્ધારનો નિર્ણય લેવાયો હતા. હું અને સરદારશ્રીના હાથે ભવ્ય સોમનાથ મંદિરનું ઉદ્ઘાટન પણ ગાંધીજી દેશમાં આવ્યા બાદ, પિતા-પુત્ર બંને રાજકીય પ્રવૃત્તિમાં ? શું થયું.
ગળાડૂબ થઈ ગયા. અસહકારના આંદોલનમાં મોતીલાલજીએ ધીકતી હું છેલ્લી ઘડી સુધી, ભારત દેશનું નામ વિશ્વભરમાં ઝળહળતું વકીલાત પણ છોડી દીધી અને ઈન્ડીપેન્ડન્સ' નામની અંગ્રેજી પત્રિકા કે
રહે તે માટે મમતા રહી, અંતે પંદરમી ડિસેમ્બર ૧૯૦૫માં મુંબઈમાં પણ શરૂ કરેલી. કે હૃદયરોગના હુમલાથી દિવંગત થયા.
એક તબક્કો એવો પણ આવ્યો, જ્યારે પિતા-પુત્રના રાજકીય XXX
ક્ષેત્રે માર્ગ ફંટાયા. ગાંધીજી જ્યારે છ વર્ષની જેલ ભોગવી રહ્યા છે જવાહરલાલ નહેરુ
હતા, ત્યારે ધારાસભામાં પ્રતિનિધિત્વ હોવાની માન્યતા ધરાવતા હું ખૂબ ખૂબ જીવો અને હિંદના જવાહર બની રહો'-ના મંગળ દેશબંધ દાસ. મોતીલાલજી, વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ જેવા વડીલ નેતા આશીર્વાદ પામનારા જવાહરલાલ નહેરુ જેટલા અસાધારણ હતા, “ફેરવાદી' કહેવાયા અને જવાહર, સરદાર, રાજેન્દ્રપ્રસાદ, રાજાજી, હૈ તેનાથી અનેક ગણા વધુ અસાધારણ હતા-આશીર્વાદ આપનારા કપાલાણીજી જેવા યુવા નેતા ‘નાફેરવાદી' કહેવાયાં. જેઓ લોકોની હું રાષ્ટ્રપિતા ગાંધીબાપુ!
વચ્ચે રહીને કામ કરવાના મતના હતા. જવાહરલાલ માટે એવું કેહવાય છે કે ભારતના લોકોએ એમને ૧૯૨૯ની ઐતિહાસિક લાહોર કોંગ્રેસના પ્રમુખ જવાહર હતા. ચાહ્યા એટલા બીજા કોઈને ચાહ્યા નહી હોય ! જવાહર આ દેશના સંમેલનના છેલ્લા દિવસે, ૩૧મી ડિસેમ્બરે રાતે બાર અને પાંચ
અત્યંત લાડીલા રાષ્ટ્રપુરુષ હતા. લોકો એમને જોઈ પાગલ બનતા. મિનિટે, રાવી તટે ‘પૂર્ણ સ્વરાજ'ની પ્રતિજ્ઞા લેવાઈ હતી, જેના હું એમને ઝાઝું ન જાણનારા, ગામડાંનાં ભલાંભોળાં પ્રજાજન પણ પડઘારૂપે ગામેગામમાં પણ પ્રતિજ્ઞાઓ લેવાઈ હતી, તે દિવસ હતો. ૬ એમના નામ પર વારી જતાં.
૨૬મી જાન્યુઆરી. તે દિવસે ભારત દેશ ‘પ્રજાસત્તાક' જાહેર થયો. { તેઓ સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ વડા પ્રધાન હતા અને લગાતાર ત્યારથી ભારતના બંધારણનો અમલ શરૂ થયો. £ સત્તર વર્ષ સુધી તેઓ વડા પ્રધાન પદ પર કાયમ રહ્યાં.
૧૯૩૦ની બાપુની દાંડીકૂચ દરમિયાન બાપુને મળવા જવાહર કે એમના ગુલાબી ચહેરાનું મૂળ શોધવા જઈએ તો પણ ખબર મહી નદીના કિનારે કાદવ-કીચડ ખૂંદતા કંકાપુરા નામના ગામે ર પડી જાય કે આ રૂપ કાશ્મીર પ્રદેશનું છે. પંડિત મોતીલાલ નહેરુના પહોંચ્યા હતા. એ જ દિવસોમાં પોતાનું વિશાળ “આનંદ ભવન' કે તેઓ સંતાન ! પિતાને પગલે પગલે ચાલીને જ તેમણે આંગણામાંથી દેશને ચરણે ધરી દીધું અને એને “સ્વરાજભવન'નું નવું નામ મળ્યું. છે સીધો કૂદકો વિરાટ દેશકાર્યોમાં લગાવ્યો હતો. અત્યંત સુખી અને વર્ષો સુધી એ કોંગ્રેસનું કાર્યાલય બની રહ્યું. હું સાધનસંપન્ન, ધનવાન પરિવારમાં ૧૪-૧૧-૧૮૮૯માં જન્મ, આઝાદીની લડતનાં અંતિમ વર્ષો પંડિતજી માટે કસોટીનાં વર્ષો હું અલાહાબાદનું તેમનું ‘આનંદ ભુવન' ભવ્ય ઇમારત. દુ:ખ કદી બની ગયાં. ૧૯૪૨ ‘હિંદ છોડો' આંદોલન બાદ ૧૯૪૫માં જેલમાંથી 5 હું એમણે જોયું નહોતું. એમના પૂર્વજ ૧૮મી સદીના પ્રારંભમાં છૂટ્યા અને દેશનું સ્વાતંત્ર્ય ક્ષિતિજ પર દેખાવા લાગ્યું. એની સાથે
કાશમીરથી દિલ્હી આવીને વસ્યા હતા. એમના દાદા ૧૮૫૭ પહેલાં દેશ પર ઝૂકી રહેલી આફતનાં વાદળો પણ ક્ષિતિજ પર દેખાવા દિલ્હીમાં શહેર-કોટવાલ હતા. જવાહરના પિતા મોતીલાલ ભારે લાગ્યાં. ભારે ગૂંગળામણ અને આકરી કસોટીનાં એ વર્ષો નીવડ્યાં. ૬ મોટા બેરિસ્ટર હતા. ૧૯મી સદીના અંતિમ વર્ષોમાં એમની વાર્ષિક આખી સ્વરાજ્ય લડતમાં સાથે ને સાથે રહેનારા ગાંધીજીએ પોતાની દ મહાત્મા ગાંધીજીના સંસ્થાઆપણે શું કરીએ છીએ કે આપણે શું કરવા શક્તિમાન છીએ-આ બે વચ્ચેનો તફાવત વિશ્વની મોટાભાગની સમસ્યાનો ઉકેલ લાવી શકે સધ્યાત્રીઓ વિશેષાંક #
WN મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશોષક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક # મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા "
