Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 25

મહાત્મા ગ
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકે ક પૃષ્ઠ ૨૫ Te Bષાંક BE
..કોઈ
= મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા
જાતને કોમી આગમાં ફેંકી દીધી હતી અને નહેરુ-સરદાર જેવા કર્યા. લગ્ન પછી લાલમણિ પણ પોતાની સાથે બે જ વસ્તુઓ સાસરે જાય È નેતાઓ અંગ્રેજ સત્તાધીશો સાથે વાટાઘાટો ચલાવતા હતા. લાવી હતી, એક રેંટિયો અને બીજી કૃષ્ણની મૂર્તિ. કલ્પનામાં પણ ન હોય એ રીતે ભારતના બે ભાગલા પાડવાની લગ્ન પછી ‘લાલમણિ' ‘લલિતાદેવી’ બન્યાં. ૧૯૪૨માં વાત સામે આવી રહી હતી. છાતી પર પથ્થર મૂકીને, ગાંધીબાપુને ગાંધીજીએ ‘હિંદ છોડો'નું એલાન કરી જેલવાસ સ્વીકાર્યો, ત્યારે જે પણ એક બાજુ મૂકીને ભારત-પાકિસ્તાનના દ્વિ-રાષ્ટ્રનો સ્વીકાર શાસ્ત્રીજી ભૂગર્ભમાં ચાલ્યા ગયા. ત્યાં રહી પત્રિકાઓનું પ્રકાશન જે છે નહેરુ-સરદારે કર્યો.
કરતા રહ્યા. આવી જ ગુંગળામણ ગાંધીજીની હત્યા બાદ પણ થઈ. પરંતુ ૧૯૩૦ થી ૧૯૪૫ સુધીમાં કુલ સાત વાર જેલયાત્રા થઈ. બધાં ? શું ધીરે ધીરે કામકાજ સંભાળી ભારતનું વિશ્વના નકશા પર મહત્ત્વનું મળીને કુલ નવ વર્ષ જેલમાં પસાર કર્યા. # સ્થાન સ્થાપ્યું. તેમની વિદેશ-નીતિ શાંતિ અને બંધુતાને પુસ્કારનારી આઝાદી મળ્યા બાદ, રાજ્ય સરકારો રચાઈ ત્યારે ઉત્તર પ્રદેશમાં શાક હું રહી, એટલે જ્યોર ૧૯૬૩માં ચીને ભારત પર આક્રમણ કર્યું ત્યારે પ્રધાનપદે રહ્યા, ત્યાર બાદ કેન્દ્ર સરકારમાં પણ રેલવે ખાતું સંભાળ્યું. તેં હું તેમને સખત આઘાત લાગ્યો, કારણ એમણે જ સૂત્ર આપ્યું હતું કે- સત્તા દોમ-દમામ કે અધિકાર-વાદનું સાધન નથી, બલ્ક સેવાનો જ હિન્દી વીની પાર્ફ -પા -આ આઘાત જીવલેણ સાબિત થયો. એમની એક પ્રકાર છે. આ આદર્શ તેમણે નિભાવી જાણ્યો. ઉદ્યોગપ્રધાન ? કારકિર્દીમાં જ પાકિસ્તાને પણ ભારત પર આક્રમણ કર્યું, પરંતુ તે હતા, ત્યારે વિવેક અને સૌજન્યથી ઉદ્યોગપતિઓનાં દિલ જીત્યાં. લડાઈમાં ભારતે જવલંત વિજય પ્રાપ્ત કર્યો હતો.
ભિલાઈ, રૂરકેલા અને દુર્ગાપુરમાં પોલાદનાં કારખાનાં સ્થાપવામાં XXX
તેમનો મોટો ફાળો હતો. લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી
એમના કાળ દરમ્યાન, દેશમાં અનાજની ભારે તંગી. શાસ્ત્રીજીએ રેં દેખાવે નાના ઠીંગણા સીધાસાદા, પરંતુ માનવતાના મેરુ સમા અન્ન-સંકટને દૂર કરવા લોકોને દર સોમવારે એક ટેક અનાજ છોડી ઊંચા શ્રી લાલબહાદુર શાસ્ત્રીજી ઉત્તપ્રદેશના મોગલસરાઈમાં દેવા વિનંતિ કરી. એમની આ ઝુંબેશ અત્યંત લોકપ્રિય નીવડી. જમ્યા. માંડ દોઢ વર્ષની ઉંમરે પિતાનું અવસાન થતાં દુ:ખનો
૧૯૬૨માં પાકિસ્તાને કચ્છ પર આક્રમણ કર્યું. ભારતના પહાડ તૂટી પડ્યો. ઘરમાં ગરીબાઈનું જ સામ્રાજ્ય હોય.
જવાનોએ ભારે તરખાટ રચી દીધો. પ્રસન્નતાપૂર્વક જીવે અને મહાન પુરુષોનાં જીવનચરિત્રોનાં પુસ્તકો
શાસ્ત્રીજીએ બે સૂત્રો ભારતને આપ્યાં, ‘જય જવાન! જય ૐ વાંચતા થાકે નહીં.
કિસાન !' ૧૯૨૦-૨૧ના અરસામાં ગાધાજીએ અસહકાર-આદોલનમાં પાકિસ્તાનને હાર આપી શાંતિયોજના બનાવી, વાટાઘાટો માટે શું વિદ્યાર્થીઓને અંગ્રેજી શાળા છોડવાની હાકલ કરેલી. ત્યારે મેટ્રિકનો રશિયામાં તાત્કંદ શહેરમાં ગયા. ત્રણ દિવસ સુધી મંત્રણાઓ ચાલી. # અભ્યાસ ચાલે. ખુદ ગાંધીજી વારાણસી આવ્યા અને એમણે સૂત્ર ૧૯મી જાન્યુઆરી ૧૯૬૬ની રાતે કરાર પર સહી કરી અને શાસ્ત્રીજી દ આપ્યું- “જે મુક્તિ અપાવે એ જ કેળવણી!' ઠે૨ ઠે૨ ‘ઈન્કિલાબ જીવલેણ હયગગના હમલાનો ભોગ બન્યા. ૬ જિન્દાબાદના પેકાર પડવાના હતા.
XXX - લાલબહાદુર શાસ્ત્રી શાળા છોડી, સત્યાગ્રહમાં જોડાયા.
આચાર્ય કૃપાલાણી ૐ જેલવાસ પણ કરી આવ્યા. દરમ્યાન, વારાણસીમાં રાષ્ટ્રીય વિદ્યાપીઠ જેવી રીતે મોગલ સમ્રાટ અકબરના દરબારમાં નવ રત્ન હતાં, હૈ હે રૂપે કાશી વિદ્યાપીઠ' શરૂ થઈ. તેમાં જોડાઈ સ્નાતક થયા અને એવાં નવ રત્ન ગાંધીના દરબારમાં પણ હતાં. આ નવરત્નમાં એક હું E “શાસ્ત્રી’ બની ગયા.
નામ આચાર્ય કૃપાલાણીનું પણ આવે. નાનપણથી જ અલગારી ? શાસ્ત્રી થયા પછી લાલા લજપતરાયે સ્થાપેલી “ભારત સેવક સ્વભાવ. કશું સીધું સાદું તો એમને ફાવે જ નહીં. કાઈક ને કાંઈક છું છે. સમાજના આજીવન સભ્ય બન્યા અને જાહેર જીવનની શરૂઆત નવતર હોય તો જ એમના જીવને ગોઠે. & કરી. મેરઠ, મુજફ્ફરનગર અને અલાહાબાદમાં હરિજન સેવાનું બાળપણથી જ ક્રાંતિકારી. ઘરમાં ક્રાંતિ, શાળામાં ક્રાંતિ, શેરીમાં હું ૬ કાર્ય આરંભી દીધું. વચ્ચે વચ્ચે સેવાકાર્યો, સભા-સરઘસો અને વળી ક્રાંતિ! શિક્ષકો સાથે પણ લડવાનું હોય. બે વાર તો કૉલેજમાંથી 5 { પાછો જેલવાસ! જ્ઞાતિભેદમાં માનતા નહોતા એટલે બ્રાહ્મણ જ્ઞાતિ કાઢી મૂકેલા! માત્ર કૉલેજો નહીં, પ્રાંતો પણ બદલવા પડ્યા. હું
સૂચવનારી “શ્રીવાસ્તવ' અટક પણ છોડી દીધી. મુગલસરાઈનાં જ એમનું પૂરું નામ-જીવતરામ ભગવાનદાસ કૃપાલાણી. જભ્યા કૌશલ્યાદેવીની દીકરી લાલમણિ સાથે લગ્નગ્રંથિથી જોડાયા ત્યારે સિંધમાં, ભણ્યા મહારાષ્ટ્રમાં, માસ્તરગીરી કરી બિહારમાં, આચાર્ય કે શું પણ દહેજ, કરિયાવર જેવા રિવાજો છોડી, સાવ સાદાઈથી લગ્ન બન્યા ગુજરાતમાં, આશ્રમ સ્થાપ્યો ઉત્તર પ્રદેશમાં અને લગ્ન કર્યા મહાત્મા ગાંધીજીના સહયોગ • એવી રીતે જીવો જાણે કાલે જ મૃત્યુ આવવાનું છે. એવી રીતે શીખો જાણે મૃત્યુ કદી નથી આવવાનું કે સયાત્રીઓ વિશેષાંક Ra
#É મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક ૨ મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક = મહાત્મા