Prabuddha Jivan 2016 02 Mahatma Gandhijina Hajyatrio Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 19

મહીમાં 5
ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન: મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક દ્દ પૃષ્ઠ ૧૯]
5 Bષાંક :
ધરતીનું લુણ સ્વામી આનંદ
mવિપુલ કલ્યાણી
[ સર્જક અને પત્રકારત્વના જીવ વિપુલ કલ્યાણી વિદ્યાર્થી અવસ્થામાં દક્ષિણ આફ્રિકામાં ગાંધી રંગે રંગાયા. સ્વાતંત્ર્ય સેનાની માતાપિતાનાં ૬ પુત્રી કુંજબહેન સાથે લગ્નગ્રંથિથી જોડાયા અને લંડનમાં સ્થિર થયા. ગુજરાતી ભાષા અને ડાયાસ્પોરા સાહિત્યની મોટી સેવા કરનાર અને કોઈ જાહેર ખબર લીધા વિના ગાંઠના ગોપીચંદન કરી સાત્ત્વિક સાહિત્ય પીરસતું પાક્ષિક “ઓપિનિયન’ બે દાયકાથી વધુ સમય ચલાવનાર વિપુલભાઈએ ગાંધીવિચારોને જીવનમાં ઉતાર્યા છે ને કોઈની શેહમાં આવ્યા વિના સિદ્ધાંતો પર જીવ્યા છે.]
ગાંધીજીના સહસ્થાશ્રીઓ વિરોષક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા
છે ભારતના ઇશાન ખૂણે ચીનનું આક્રમણ થયાના તે દિવસો હતા. ભારે નાસીપાસ થયેલો. અને તેનો રંજ બહુ લાંબા સમયે ખાળી ? ૬ વિનોબાજીની અનુપસ્થિતિમાં દક્ષિણ ગુજરાતના વેડછીમાં સર્વોદય શકેલો.
આંદોલનનું ચૌદમું સમેલન મળેલું. ૨૨-૨૪ નવેમ્બર ૧૯૬રના ખેર!... સન પંચોતેરથી વિલાયતવાસ આરંભાયેલો. તેમાં આઠમા તે દિવસો. જાણીતા કેળવણીકાર, “આનંદ નિકેતન” કેળવણીના દાયકાના આરંભે, રાંઝણ (સાયેટિકા)ની ભારે અસરમાં પટકાયો. છે ઉજ્ઞાતા અને પાયાની કેળવણીના એક મુખ્ય છડીદાર ઈ. ડબ્લ્યુ પથારી આવી. ભોંય પથારીએ ચાળીસેક દહાડા કાઢવાના થયા. તે કે
આરિયાનાયકમ સમેલન પ્રમુખ હતા. આંધ્રપ્રદેશમાં અગાઉ મળેલા વેળા ભારતથી આણેલાં સ્વામી આનંદના પુસ્તકોમાં ખોવાઈ જતો. ? . સમેલન પ્રમુખ જયપ્રકાશ નારાયણ પાસેથી એ હવાલો મેળવતા તે દિવસોમાં સ્વામી આનંદના સાહિત્ય બાબત, કોઈક મહાનિબંધ કે ઈ હતા. સ્વાગત પ્રમુખ હતા વૈકુંઠલાલ લ. મહેતા અને જુગતરામ કરી, પીએચ.ડી. કરવાની ઘેલછા થઈ આવેલી. સ્વામીદાદાના છે હૈ દવેની નિગરાની હેઠળ આ સમેલનની ગોઠવણ થઈ હતી. દાદા લખાણે મારા પર જબ્બર ભૂરકી લગાવેલી. આજે ય આ “ખમીરવંતા ઉં હું ધર્માધિકારી, ધીરેન મજુમદાર, રવિશંકર મહારાજ સમેતના ને ઓજસ્વી ગદ્યકાર'નું લખાણ, એમનું નજરાણું' મને તરબતર હું શું દેશભરના ગાંધીવાદી સર્વોદયી આગેવાનો ય હાજરાહજૂર. વળી, રાખે છે. ૬ સ્વામી આનંદ પણ ખરા. ચીની આક્રમણથી વ્યથિત થયેલા દીક્ષાએ રામકૃષ્ણમાર્ગી, સાધુ વૃત્તિએ ગાંધીવાદી સેવક અને ૬ હું વાતાવરણમાં મળવાનું બનતું હતું. સર્વોદય કાર્યકરોએ અહિંસક શૈલીએ સવાયા સાહિત્યકાર એવા સ્વામી આનંદે લખાણો ઉપરાંત
સમાજ ઊભો કરવાનો અહીં નિર્ણય કર્યો હતો. આવા સમાજની અનેક વિશિષ્ટ પુસ્તકો દ્વારા ગુજરાતી ભાષાની અનોખી સેવા કરી. રચના સારુ કાર્યકરો સરહદી વિસ્તારમાં જાય અને રચનાત્મક સ્વામી આનંદે, પોતાના “અનંતકળા' નામના પુસ્તકના ગ્ર કાર્યક્રમ વાટે આમ જનતામાં અહિંસક લોકશક્તિ નિર્માણ કરે તેમ પ્રારંભમાં,“મારી કેફિયત' શીર્ષક હેઠળની પ્રસ્તાવનામાં, ૩૦ ? હું નક્કી કરાયું હતું.
જાન્યુઆરી ૧૯૬૭ના દિવસે, આમ લખ્યું છે : હું આ દિવસોમાં મુંબઈ રહી અભ્યાસ કરતો. ગામદેવીના લેબરનમ ઉમર આખી મેં કંઈ ને કંઈ આછુંપાતળું લખ્યું, પણ કશું ગ્રંથસ્થ છે રોડ પર, મણિભવન ખાતે, પ્રયોગશાળા જોરશોરથી ધમધમે. વસવાટ કરવા ન દીધું. મારો વેપલો વગર મૂડીનો. મૂળે હું અભણ. બચપણથી
તે જ વિસ્તારમાં. તેથી સમયાનુકૂળે મણિભવનની અનેકવિધ જ ઘેરથી ભાગી સારાનરસા સાધુબાવાઓની દુનિયામાં ખોવાઈ રે પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ થઈ જતો. મુંબઈમાંના ગાંધીવાદી, સર્વોદયી ગયેલો. એ જમાતની સ્લોગન “પોથી પઢ પઢ પંડત મૂએ’વાળી. ૬ મિત્રો જોડાજોડ હું ય આ સંમેલનમાં હાજર. કુડીબંધ પ્રાતઃસ્મરણીય એણે મારું નુકસાન કર્યું. તેમ બે નરવા સંસ્કાર પણ આપ્યા. એક હું
આગેવાનો તેમ જ અસંખ્ય વિચારકો, કર્મઠ કાર્યકરો વચ્ચે રહેવાનું એ, કે વિદ્યા વેચાય નહિ. શું થયું. યુવાનીનું જોમ, જાણવા મળવાની કુતૂહલતા, કશુંક કરવાની બીજો સંસ્કાર મળ્યો તે એ કે સાધુ ‘દો રોટી એક લંગોટી'નો ? હું ઊર્જાશક્તિ અને પરિણામે અનેકોને મળતો, હળતો અને મેળવતો. હકદાર. એથી વધુ જેટલું એ સમાજ પાસેથી લે, તેટલું અણહકનું, રે એમાં એકદા, વિશ્રાન્તિ સમયે વ્યાસપીઠે સ્વામી આનંદને દીઠા. હકબહારનું.
લાગલો મળવા દોડ્યો. મળવા સમય આપવા વિનંતી કરી જોઈ. આ બે સંસ્કારને હું, અથવા બાબા કંબલ ન્યાયે કહો કે એ સંસ્કાર છે છે પણ નિષ્ફળ. સ્વામીદાદા કહે, હવે નવા પરિચય કેળવવા નથી...બહુ મને, જિંદગીભર ચીટકી રહ્યા. કે થયું!
મારાં લખાણો દુનિયાનો ઓદ્ધાર કરવાના અભરખામાં પડીને
#É મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંકર મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક મહાત્મા #E
= મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્રીઓ વિશેષાંક : મહ
મહાત્મા ગાંધીજીના સહયાત્ર
'• તમારી સાથે કોઈ હોય કે ન હોય-સત્ય, સત્ય જ રહે છે.
1 સહયાત્રીઓ વિશેષાંક કદ