Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
શ્વેતાંબિકાનગરી કે માર્ગસ્થિત ચંડકૌશિકસર્પ કા વર્ણન
ટીકાનો અથ વેતાંબી નગરીમાં જવાના જે બે માર્ગો હતા. તેમાં એક કેડી માર્ગ હતે. લેકેનું માનસ હંમેશા ટૂંકા રસ્તે થઈ, ઈચ્છિત સ્થળે પહોંચવાનું હોય છે. આવા ટૂંકા રસ્તા, પહાડ–નદી-નાળા વિગેરે અજાણ્યા રસ્તે થઈને જ સ્તાં હોય છે. પહેલે ચીલો પાડનાર માણસ મુશ્કેલી અનુભવે છે. પણ ત્યારપછી માણસોના પગરવ પડતાં, ત્યાં એક રીતસરની કેડી પડી જાય છે. ત્યારબાદ, આ કેડીને ઉપગ ધીમે ધીમે નાના રસ્તા તરીકે થાય છે.
બીજો એ ઘેરી માગ શ્વેતાંબી નગરી તરફ જતા હતે. નગરજને તે રસ્તાનો જ ઉપયોગ કરી રહ્યા હતા. પરંતુ કમભાગ્યે ત્યાંના રસ્તે કેઇ એક ભયંકર સાપ અવાર નવાર નજરે પડતાં આવવા જવાને વ્યવહાર એ છે થવા લાગ્યો. આ સાપ પિતાના ઝેર વડે મનુષ્ય-પશુ, પંખી વિગેરેને મારી નાખતા હોવાનું માલુમ પડતાં આ રસ્તે મનુષ્ય અને પ્રાણીઓની અવર જવર તદ્દન ઓછી થઈ ગઈ. છતાં પણ દુષ્ટ પ્રકૃતિવાળા સાપે, પિતાની દુષ્ટતા ઓછી કરી નહિ. હવે કઈ હાથમાં ન આવતાં પશુ-પંખીને બદલે, ઝાડ-પાન-ફલ-ફેલ વિગેરે ઉપર ઝેર ઓકવા માંડયે. પરિણામે આ વનસ્પતિ પણ, સુકાઈ અને નિર્બોજ બની ગઈ એટલે લોકોમાં એવી માન્યતા પ્રસરી ગઈ કે આ સર્પની દષ્ટિમા જ હલાહલ વિષ રહેલું છે. જે કોઈ એકેન્દ્રિયથી માંડી પંચેન્દ્રિય સુધીના જીવને તે જુએ છે કે તરત જ તેની પર વક્ર દૃષ્ટિ કરે છે, અને વક્ર દૃષ્ટિ થતા, તેનું દૃષ્ટિવિષ, મનુષ્ય તરફ ફેંકાય છે જે તે મનુષ્ય ઉપર વક્રદૃષ્ટિપાત કરે છે કે, મનુષ્ય અગર પ્રાણી જે કોઈ હોય તે બળવા માંડે છે, અને ક્ષણવારમાં બળીને ખાખ થઈ જાય છે. આથી કે, તે માને છેડી, કેડી મા ગ્રહણ કરી, વેતાંબી નગરીએ જતા.
- ઝેર રવયં કાળું હતું ને તેને લીધે ઝેર ધારણ કરનાર આ સર્પ પણ કાળે કાળા ભમ્મર જેવો દેખાતે હતું. આ સ૫ માં એટલી બધી ભયંકર દુષ્ટતા ભરી હતી કે માણસને વિષથી માર્યા પછી પણ તે પોતાની પૂંછડી વડે, તેના ઉપર પ્રહાર કરતો હતો. તે ઉપરાંત, તેના અવયને, દાંતથી કરડી ખાતે. આકાશમાં ઉડનાર પક્ષી પણ, તેના દૃષ્ટિવિષથી નીચે પટકાઈ પડતુ, અને મરણને આધિન થતું. જ્યારે આવા ઉ ચે ઉડવાવાળા પક્ષી સુધી, તેનું ઝેર ઉંચે ચડતું તો જમીન પર ચાલનાર પ્રાણીઓની તો વાત જ શી ? ઘાસ આદિના અંકુરો પણ નવીન પણે ફૂટતાં નહિ હોવાને કારણે આખો રસ્તો વેરાન અને રમશાન ભૂમિ જે થઈ ગયો હતો. જાણે અહિ કોઈ રણુ ઉભુથયું ન હોય! તેમ આ પ્રદેશ નિઃસત્વ બની ગયો હતો.
વિકટ જંગલ કે માર્ગ સે જાતે હુએ ભગવાન શ્રી ગોપોં દ્વારા નિષેધ કરના
જ્ઞાનીઓ અને સાધુજનને, ગૃહસ્થની માફક, કાંઈ ગુપ્તતા જાળવવાની ન હોવાથી આડે માર્ગે જવા આવવાનું કાંઈ પ્રયોજન હોતું જ નથી-તેથી, તેઓ હંમેશા સીધા માગે જ જવા ટેવાયેલા હોય છે. તે અનુસાર ભગવાન પણુ, સાધુ માગ હોવાથી, જાહેર રસ્તો પકડયો, અને તે તરફ તેમણે ચાલવા માંડયું.
જ ભગવાન તો, આ બધુ પ્રથમથી જ જાણતાં હતાં. અને તે સપને ઉદ્ધાર તેમના જ હાથે થવા લખાયેલ હતો અને આ વાત તેમના ખ્યાલમાં જ હતી. વળી યક્ષના ઉગ્ર પરિતાપથી જેઓ ડગ્યાં નહિ, તેને એક મામુલી સર્પ
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
૫૬
