Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
ભગવાન કા સમવસરણ ઔર ઉનકી શોભા કા વર્ણન
મૂળ અર્થ_“તે ' ઇત્યાદિ. તે કાળ અને તે સમયે, પાવાપુરી નગરીમાં, દેવોએ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના સમવસરણની રચના કરી. કેવા પ્રકારની રચના કરી તે કહે છે કે-વાયુકુમાર દેએ એક એક જન સુધી ચારે તરફની ભૂમિને, સંવત્તક વાયુદ્વારા, સાફ કરી તે જમીન ઉપરના કચરાને વાળીચોળી એક તરફ દૂર ફેંકી દીધા. મેઘકુમાર દેવોએ, અચિત્ત જળની વર્ષા કરી અન્ય દેવોએ ત્રણ પ્રકારના ચાર ચાર દરવાજા સહિત ગઢા બનાવ્યા. પહેલા પ્રકારના ગઢે ચાંદીના હતા આ ગઢના દરવાજાને સેનાના કાંગરાં કરવામાં આવ્યાં હતાં. બીજા પ્રકારનો ગઢ સુવર્ણન બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેના કાંગરાં રત્નોથી શણગારવામાં આવ્યાં હતાં. ત્રીજી પ્રકારને ગઢ રત્નને બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેના કાંગરા હિરા માણેકનાં હતાં. આ સમવસરણમાં, ચોસઠ ઈન્દ્રો હાજર રહ્યા હતા આ ઈન્દ્રોએ, સમસ્ત જીના મનને હરી લે તેવા, આઠ મહાપ્રતિહાય પ્રગટ કર્યો. જેનાં નામ આ પ્રમાણે છે. (૧) અશોકવૃક્ષ (૨) અચિત્ત પુષ્પવૃષ્ટિ (૩) દિવ્યધ્વનિ (૪) ચામર (૫) સ્ફટિક રત્નનું સિંહાસન (૬) ભામંડળ (૭) દુંદુભી (૮) આતપત્ર(છત્ર.)
કે કોઈ સ્થળોએ, રન્નેના પાંદડાવાળાં, તે કોઈ ઠેકાણે રોના ફૂલવાળાં, તે કઈ ઠેકાણે રત્નોના ફળવાળાં વૃક્ષો રોપવામાં આવ્યાં હતાં. કોઈ ભૂમિ વૈડૂર્યરત્ન જેવી હતી, કઈ ભૂમિ નીલમમણિના તેજ જેવી હતી, કઈ ભૂમિ ફટિકરત્ન સમાન ઉજજવળ જણાતી, તેમજ કઈ ભૂમિને પ્રકાશ રત્નમય ભાસતે હતે. કઈ ભૂમિતળ પદ્યરાગ મણિન વણ જેવું દીસતું, કેઈ ભૂમિ નવ પ્રભાતના સૂયતેજ સમુ લાગતું, તે કઈ સ્થળ મધ્યાહનના સૂર્ય સમ પ્રકાશતું હતું. કેઈ ધરાતલ કરેડો વિદ્યુતના ચમકારા જેવું જાજવલ્યમાન દેખાતું હતું. સમવસરણની ચારે બાજુ પચ્ચીસ-પચ્ચીશ યોજન સુધી, ઈતિ, ભીતિ, મહામારી, મરકી, કોલેરા, પ્લેગ, દુષ્કાળ, લડાઈ, યુદ્ધ, આધિ, વ્યાધિ, વૈર, ઝઘડા વિગેરે ઉપશાન્ત થઈ ગયા હતા. આ પ્રદેશનો સર્વ સમૂહ સુખમય બની ગયે. શરદ-વસંત આદિ છએ તુઓનો પ્રભાવ જણાવા લાગ્યો. ભગવાનનો પ્રતાપ, કડો ચંદ્રમા, કરોડો સૂર્ય અને વિદ્યુત તેમજ મણિઓથી પણ અધિંકાધિક પ્રકાશમાન જણાતો હતો સમવસરણની ભૂમિ સ્વર્ગથી પણ અનંતગણી શોભા આપી રહી હતી (સૂ૦૧૦૩)
વિશેષાર્થ-સમવસરણ ને જૈન પારિભાષિક શબ્દમાં, “અમે સરણ” કહે છે. તેને આનો અર્થ એ નીકળે છે કે, દરેક પ્રાણી ભૂત-જીવ-સત્તવને “સમાન શણું, મળી રહે છે. એકજ ભૂમિ ઉપર તમામ પ્રાણીઓ સમસ્ત પ્રકારના અને ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારના વેરભાનું વિસમરણ કરી, સમાન ભૂમિકા ઉપર સર્વ એકત્ર થાય છે એટલે વસી રહે છે તેવા ભાવ પણ આમાંથી નીકળે છે. આઉપરાંત ધર્મોપદેશ માટે સર્વોત્કૃષ્ટ શભા સ્થાન ! એ ભાવ પણ પ્રગટ થાય છે. આ સભાસ્થાનનું નિર્મા છું મનુષ્યની શક્તિ બહાર છે. તેનું નિર્માણ અદ્દભુત શક્તિવાળા દે વડે કરવામાં આવે છે. સાફસૂફીમાં એક રજ પણ દષ્ટિગોચર થતી ન હતી. તેના ઉપર દૈવી શક્તિ વડે સુગંધિત દ્રવ્યો મિશ્રિ અચિત્ત જલન છંટકાવ કરવામાં આવ્યું હતું. આ છંટકાવના લીધે, પૃથ્વીમાંથી ઉષ્ણુન્શીત મિશ્રિત હવાની લહેરીઓ છૂટતી તેથી તે. સર્વને ખુશનુમા અને દિલને આનંદદાયક બની રહેતી. આ કાર્ય બાદ. અન્ય દેએ ત્રણ પ્રકારના ગઢની રચના કરી. “સોમરણને કુત્રિમ નગર બનાવવાની યોજના હોય છે. ફરક એટલેજ હોય છે કે, આ કૃતિમ નગરમાં ફક્ત “ધર્મદેશના' જ થઈ શકે બીજી કોઈ શારીરિક કે માનસિક પ્રવૃત્તિનું આ ધામ ન હતું.
આ સમવસરણનો પ્રવેશદ્વારવાળે ગઢ ચાંદીને બનાવ્યો હતે. તે ગઢની શોભામાં વૃદ્ધિ કરવા, કાંગરાં મૂકવામાં આવ્યાં હતાં. આ કાંગરાં સેનાનાં હતાં. અનુક્રમે આગળ જતાં સેનાને ગઢ બનાવવામાં આવ્યા હતા. જેને દરવાજો
શ્રી કલ્પ સૂત્ર : ૦૨
૧૦૧
