Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
ઇન્દ્રભૂતિ બ્રાહ્મણ કા આત્મવિષયક સંશય કા નિવારણ ઔર ઉનકી દીક્ષા ગ્રહણ કા વર્ણન
ગણધરવાદ મૂળને અર્થ- સેજ જાહે” ઇત્યાદિ. તે કાળ અને તે સમયે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે, ગૌતમ ગોત્રી ઈન્દ્રભૂતિને સંબધીને, હિતકર, સુખકર અને શાંતિકારક, મીઠી મધુરી વાણીને ઉચ્ચારી. ભગવાનની શાંતિ પ્રિયવાણીનું શ્રવણ કરવાથી, તેનું ચિત્ત ચક્તિ થયું તેમજ પોતાનું નામ, તેમના જાણવામાં આવતાં તેને આશ્ચર્ય પણ થયું. “હું જગત પ્રસિદ્ધ છું, ત્રણે જગતને ગુરુ છું. તે મારું નામ કોણ નથી જાણતું ? આવા તેના ક્ષુદ્ર જાણપણાને લીધે વિસ્મય પામવા જેવું છે જ નહિ! પરંતુ જે આ વ્યક્તિ, મારા મનમાં રહેલ શંકાનું દર્શન કરાવે અને તેનું નિવારણ કરે, તે કાંઈક આશ્ચર્ય પામવા જેવું ખરું !”
ઈદ્રભૂતિ આવી રીતે વિચાર કરતો હતો ત્યાંજ ભગવાનનો પ્રશ્ન આવી પડયે કે “હે ગૌતમ! તારા મનમાં જીવ'ના અસ્તિત્વ સંબંધી શંકા છે એ વાત બરાબર છે? અને તારા મનમાં “જીવ’ના વિદ્યમાન પણ વિષે શંકા પણ રહે તેવું વેદવાકય” પણ મોજુદ છે? આ વેદવાકય એમ કહે છે કે “વિજ્ઞાનધનતેઓ મૂખ્ય સમુસ્થાય પુરતાનુવિનતિ, ન ચિરંજ્ઞાતિ” ઈતિ વિજ્ઞાનઘનજ આ ભૂતેથી ઉત્પન્ન થાય છે, અને તે વિજ્ઞાનઘન પાછું પ્રાણીઓમાં જ લીન થઈ જાય છે, અને તેથી, આ વિજ્ઞાનઘનમાં પલેક સંજ્ઞા નથી, આ પ્રમાણેનું વેદ વાય, છે તે બરાબર ને?” આ પ્રમાણેના વેદવાકયનું પુનરુચ્ચારણ કરી, ભગવાન ગૌતમને કહે છે કે, “હે ગૌતમ ! તું આ વેદવાકયને અર્થ જાણતા નથી. માટે હું તે તમને સમજાવું છું કે, જીવનું અસ્તિત્વ છે. કારણ કે આ વિદ્યમાન.પણું” ચિત્ત, ચિતન્ય, વિજ્ઞાન તથા સંજ્ઞા લક્ષણો દ્વારા જાણી શકાય છે.” જે જીવની હયાતી ન હોય તે, પુણ્યપાપને કર્તા કોને ગણ? તમારા યજ્ઞ, દાન વિગેરે કાર્ય કરવાવાળા નિમિત્તભૂત કોણ છે? તમારા વેદ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે “આ આત્મા નિશ્ચયથી જ્ઞાનમય છે” અર્થાત આ આત્મા ખુદ જ્ઞાનપિંડ જ છે, આથી સિદ્ધ થાય છે કે દરેક પ્રાણીમાં જીવ નામનું તત્વ મેજુદ છે.
આ પ્રકારે પ્રભુનાં વચન સાંભળી ઇન્દ્રભૂતિનું મિથ્યાત્વ પાણીમાં મીઠાની માફક ઓગળી ગયું. સૂર્ય પ્રકાશ થતાં જેમ અંધકાર દૂર થઈ જાય છે તેમ તેનું મિથ્યાત્વ નાશ પામ્યું. જેમ ચિંતામણીની ઉપલબ્ધિ થતાં ગરીબાઈ દૂર થાય છે તેમ સત્ય જ્ઞાનની સમજણ થતાં તેનું મિથ્યાભિમાન અપ થઈ ગયું. તેણે થોડી વાતચીતમાં સર્વસ્વ ગ્રહણ કરી લીધું. ત્યારબાદ ઈન્દ્રભૂતિએ ભગવાનને વંદના-નમસ્કાર કર્યો, અને બાલવા લાગ્યા કે
હે ભદન્ત ! હું મંદ બુદ્ધિવાળે આ૫ની પરીક્ષા કરવા આવ્યો હતો. જાણે વામન ઝાડની ઉંચાઈને માપવાં ચાલ્યા હોય! હે સવામિન! આપે જે મને બોધ આપ્યો તેના વડે હ કતાર્થ થયો છું ને સંસારથી વિરતિ પામ્યો છું, માટે મને દીક્ષિત કરી દુઃખની પરંપરારૂપ એવા આ સંસારમાંથી મને મુક્ત કરે.” “આ મારો પ્રથમ ગણધર થશે એમ કહી પાંચસો શિષ્યના પરિવાર સહિત ઇન્દ્રભૂતિ બ્રાહ્મણને ભગવાને દીક્ષા આપી. તે સમયે ગૌતમ ગોત્રી ઇન્દ્રભૂતિ અણુગાર શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના જયેષ્ઠ શિષ્ય બન્યા. ઈસમિતિ, ભાષા સમિતિ, એષણસમિતિ, આદાન ભાંડપાત્ર નિક્ષેપણ સમિતિ, ઉચ્ચારપ્રસ્ત્રવણલેષ્મશિઘાણજ૯લ પરિઝાપન સમિતિ યુક્ત બન્યા મનગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ અને
શ્રી કલ્પ સૂત્રઃ ૦૨
૧૦૭
