Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 160

ભગવાન કે પાટ કા વર્ણન
મળ અને ટીકાને અર્થof sui' ઇત્યાદિ. તે કાળ અને તે સમયે ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણ બાદ તેમની પાટે સુધર્માસ્વામી બિરાજ્યા એમ શાસ્ત્રોક્ત કથન છે. સુધર્મા સ્વામી કરતાં પહેલો હક્ક ગૌતમ સ્વામીને હતું, કારણ કે તેઓ દીક્ષામાં વડીલ હતા તેમ જ કેવલી પણ હતા, ત્યારે સુધર્મા સ્વામી ‘કેવલી” પણ ન હતા, તેમ જ દીક્ષા અને વયમાં પણ ગૌતમ સ્વામી કરતાં નાના હતા તે ગૌતમ સ્વામીને બદલે સુધર્મા સ્વામી પાટ ઉપર બિરાજીત થયા તે કેમ બન્યું?
તેના પ્રત્યુત્તરમાં શાસ્ત્રોક્ત ખ્યાન એમ છે કે “હે આયુમન ! મેં સાંભળ્યું છે કે તે ભગવાને એમ કહ્યું છે” કેવલી પાટ ઉપર બેસે તે કેવલી સર્વજ્ઞ અને સર્વદશી હોય છે, અને તેને કોઈના પ્રવચનનો ઉલ્લેખ કરવાની આવશ્યકતા રહેતી નથી. પાટે સ્થિત થયેલ વ્યક્તિ ભગવાનના પ્રવચનો ઉલ્લેખ ન કરે તો ભગવાનના શાસનનો લેપ થાય માટે ગૌતમ સ્વામી પાટે ન બિરાજ્યા. (સૂ૦૧૧૮)
કેવલી પાટ ઉ
. પાટે સ્થિત બરાજ્યા. (સ
સુધર્મસ્વામી કે પરિચય કા વર્ણન
સુધર્મા સ્વામીનો પરિચય મૂળને અર્થ–ોણા શનિ’ ઈત્યાદિ. સુધર્મા સ્વામી કલ્લાક નામના સંનિવેશમાં ધમિલ્લ બ્રહ્મણની ભદિલા નામની ભાર્યાની કુક્ષિએ ઉત્પન્ન થયા હતા. ચૌદ વિદ્યામાં પારંગત હતો. તેઓની ઉંમર પચાસમે વર્ષે પહોંચી ત્યારે તેઓ દીક્ષિત થયા હતા. ત્રીસ વર્ષ સુધી વધમાનસ્વામીની સમીપમાં રહ્યા હતા. ભગવાનના નિર્વાણ બાદ બાર વર્ષ સુધી છાસ્થ અવસ્થામાં હતા એટલે બાણુમા વર્ષના અંતમાં તેમને કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ. આ કેવલજ્ઞાન ગૌતમસ્વામીના નિર્વાણ બાદ થયું હતું. તેઓ આઠ વર્ષ સુધી કેવલી અવસ્થામાં રહ્યા. બધુ મળી એક વર્ષનું આયુષ્ય પૂરું કરી તેઓ મોક્ષ પધાર્યા. તેઓ ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણ બાદ વીશ વર્ષ પૂરા થયે મોક્ષ ગયા હતા. મેક્ષ પધાર્યા પહેલાં તેઓએ જંબુસ્વામીને પિતાની પાટે સ્થાપિત કર્યા હતા. (સૂ૦ ૧૧૯)
ટીકાને અથ–કલાક નામના સંનિવેશમાં ધમ્મિલ નામને એક બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તેની પત્નીનું નામ ભલિા હતું. સુધર્મા સ્વામી તેને પેટે જન્મ પામ્યા હતા. તેઓ અન્વેદ, સામવેદ, યજુર્વેદ અને અર્થવવેદમાં નિપુણ હતા. શિક્ષા-કપ-વ્યાકરણ-નિરૂક્ત-જ્યોતિષ અને છંદ એવા વેદના છએ અંગોમાં પારંગત હતા. મીમાંસા ન્યાય ધર્મશાસ્ત્ર અને પુરાણું વિગેરે બધી મળી ચૌદ વિદ્યાઓમાં પ્રવીણ હતા. પ્રભુને રોગ તેમને પચાસમાં વર્ષે પ્રાપ્ત થયે. ત્રીશ વર્ષ સુધી તેમણે ભગવાનને સમાગમ કર્યો. ત્યાર પછી સાધુચર્યામાં ઘણું આગળ વધી ખાણુમાં વર્ષે કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરી આઠ વર્ષ સુધી કેવલી અવસ્થામાં સ્થિત રહી સમું (૧૦૦) વર્ષ પૂરું કર્યા બાદ એટલે ભગવાન મોક્ષે ગયા પછી વીસ વર્ષ પૂરા થયે મોક્ષમાર્ગ ખુલ્લું રહે ને ભગવાનની દ્વાદશાંગી લેકને સતત સાંભળવા મળે તે ઈરાદાથી જંબૂસ્વામી જેવા ઉત્તમ અને યોગ્ય પુરુષને પાટે સ્થિર કર્યા. (સૂ૦૧૧૯)
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
૧૪૩