Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
તેની પાપમય પ્રવૃત્તિ છે તેમજ જડ પદાર્થો તરફની અનર્ગલ રૂચિ છે. આને લીધે નરક. નિગોદ; એકેન્દ્રિયથી માંડી પચેન્દ્રિય સુધીની જાતમાં પરિભ્રમણ કરી હ્યો છે. આ વિવિધ પરિભ્રમણ દ્વારા સંસારની વિચિત્રતા પણ ભોગવી રહ્યો છે. આ સંસારની વિચિત્રતાને નાશ કરવા આંતરિક અને બાહ્ય સંયમની પ્રબલ આવશ્યક્તા છે, એમ ભગવાનને લાગવાથી તેમણે પૂર્ણ સંયમને માર્ગ અપનાવ્યો હતો.
સોનું-રૂપુ-હીરા-માણેક રત્ન-પરવાળા-મણિ વિગેરે બાહ્ય દ્રો ઉપાધિ રૂપ છે, અને અંતરમાં તેની રૂચિ કરવી તે આત્માની દુપ્રણિધાન વાળી દુષ્ટ પરિણિતિ છે. આ બન્ને પ્રકારની અંતર અને બાહ્ય ઉપાધિમાં આસક્ત થયેલ બાલઅજ્ઞાની જીવ પ્રાણાતિપાત આદિ નિબિડ–ગાઢ પાપકર્મોને બંધ કરે છે. તેવા પાપથી ભગવાન વિમુખ હતા. અનયિ જાતિના મલેછે કે ભગવાનને શારીરિક પીડા આપવામાં કોઈ કચાસ રાખતા નહિ; તે પણ ભગવાન તેમની તરફ ઠેષ દાખવવાને બદલે કરૂણાજળ વરસાવતા તે જાણતા હતા કે આ બિચારા ખાલઅજ્ઞાની જ છે. તે નકામા કમ બાંધે છે. આ કર્મનો ઉદય તેમને આવશે, ત્યારે કેટલી વેદના તેઓ અનુભવશે?
ભગવાન કે અનાર્યદેશમેં ઉપસ્થિત પરીષહ એવં ઉપસર્ગ કા વર્ણન
મનેઝ અને અમનેજ્ઞ વાતાવરણમાં ભગવાન અધિકારી રહી સત્તર પ્રકારના સંયમ અને ચાર પ્રકારના તપ વડે આત્માને ભાવિત કરી, સુખે સમાધે વિચરતા. સર્વ સંયમોમાં ““મૌન” સંયમને મુખ્ય પણે તેઓ આગળ કરતા. ભગવાન વસ્ત્રપાત્ર અદિથી રહિત હતા છતાં ગૃહસ્થના વસ્ત્ર પાત્રોનું સેવન કરવાનું મનથી પણ ઈચ્છતા નહિ. શીત–ગરમી વિગેરેને સરખા માની, સમભાવે દિવસે વિતાવતા હતા સંસારના કેઈ પણ રસથી નિર્લેપ હોવાથી અલેક અને પરલકની વાંછાથી તેઓ રહિત હતા. શરીર અને આત્મવીય ફેળવવામાં સાધન રૂપ માનતા હોવાથી તેની શુશ્રુષા તરફને મેહ તેમને મટી ગયો હતે.
ઉપરના ભાવનું વિવરણ કરવાનો આશય એટલાં પૂરતો છે કે, ભગવાન જેવા મહાપુરુષો પણ વીતરાગ ભાવ કેળવવામાં, કેટલા સમયથી વિચરે છે? જે સાધુ વીતરાગતાં પ્રગટ કરવા માગતા હોય, તેણે, વિતરાગ ભાવ ને પુષ્ટિ આપનારા સર્વ, બાહ્ય અને અંતગત ભૂમિકાઓને અપનાવવી પડશે અને કેવલ જ્ઞાન ક્રિયા તરફનેજ ઝુકાવ લાવવો પડશે, ભગવાને મૂલગુણે અને ઉત્તરગુણાની આરાધનારૂપ આચારના ઉત્કર્ષતાની સાથે વારંવાર પાલન કર્યું તે સાધુ–માગીઓએ વિસ્મરણ કરવું ન જોઈએ. ભગવાનનું આખું જીવન, અને ખાસ કરીને છદ્મસ્થ અવસ્થામાં વિચરવાનું તે એક સાધુજને અને ગૃહસ્થ માટે, નમુનેદાર આદર્શ છે. આ આદર્શને નજર સામે રાખવાથી સાધુ-ગણતે પિતાનું શ્રેય સાધી શકશે તેમાં તે જરાય સંદેહ નથી! પરંતુ મોક્ષમાં ઈચ્છા ધરાવતે શ્રાવક ગણ એટલે મોક્ષાથી પણ આ તેમના સાધુ જીવનમાંથી અનેક પ્રેરણા મેળવી, પોતે પોતાનું જીવન ઘડી, મોક્ષને લાયક બની શકશે! સાધુઓને જેટલે અને જેટલા પ્રમાણમાં લેક સંગ તજ એવું જે ભગવાને બતાવ્યું છે, તેટલું ને તેના પ્રમાણમાં મોક્ષાથી શ્રાવકે પણ વીતરાગતા કેળવવા લોકસંગ તજ પડશે (સૂ૦૯૦)
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
૭૧.
