Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
ચતુર્થઆશ્ચર્ય (અચ્છેરા ૪) કા વર્ણન
મૂળ અર્થ—‘ત ઈત્યાદિ ઉત્પન્ન નાણ દંસણઘરે અરહાજિન કેવલી” શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સ્વ અને પરના યથાર્થ જાણકાર બન્યા. આ જ્ઞાનની સાથે, તેમને અલૌકિક દિવ્યવાણીની પણ પ્રાપ્તિ થઈ આ વાણીનું શ્રવણ, એક યોજન સુધી થઈ શકતું હતું તેમજ આ વાણીનો પ્રભાવ એ હતો કે સર્વ પ્રાણીઓ આ વાણી દ્વારા વ્યક્ત થતા ભાવેને પિતતાની ભાષામાં સમજી શકતાં આ વાણી દ્વારા ભગવાને પહેલાં દેને ત્યારબાદ મનુષ્યને ઉપદેશ આપે. આ ધમ દેશના અગાઉના તીર્થકરોની “પરંપરાનું પાલન કરવા પૂરતી જ નિવડી. આ ધમ દેશનાંમાં કઈ પણ જીવે વિરતિ લીધી નથી. આ બનાવ ભગવાન મહાવીરની બાબતમાં તેમજ અનંત તીર્થકરોના વ્યવહારમાં પહેલવહેલોજ બન્યા. તેથી તે ચેાથું આશ્ચર્ય થયું.
ત્યારપછી શ્રમણ ભગવાન મહાવીર અનુક્રમે વિહાર કરતાં કરતાં, પાવાપુરીનામની નગરીમાં પધાર્યા. આ નગરી શ્રદ્ધ-એટલે તેમાં ઉંચા ઉંચા ભવનો રહેલાં હતાં. સ્તિમિત-એટલે સ્વ–પર ચકના ભયથી વિમુક્ત હતી. સમૃદ્ધએટલે ધન અને ધાન્યથી સમૃદ્ધ થયેલી હતી. આ નગરીમાં સિંહસેન નામને રાજા રાજ્ય કરતું હતું. આ રાજા મહાહિમવન પહાડ, મહામલય, મેરૂ અને મહેન્દ્ર પર્વત સમાન શ્રેષ્ઠ હતે આ રાજાને શીલ નામની રાણી હતી. તેમજ હસ્તિપાલ નામનો પુત્ર હતું. આ પુત્રે યુવરાજપદ પ્રાપ્ત કરેલું હતું. આ પાવાનગરીની બહાર, ઉત્તર પૂર્વ દિશામાં એટલે ઈશાન કોણમાં સર્વઋતુઓના પુષ્પ અને ફળવાળું એક સમૃદ્ધ અને રમણીય ઉદ્યાન હતું. આ ઉદ્યાનની શોભા નંદનવન સમી હતી. આ ઉદ્યાનનું નામ “મહાસેન” રાખવામાં આવ્યું હતું. આકાલ અને આ સમયે ભગવાન મહાવીર આ ઉદ્યાનમાં પધાર્યા. (સૂ૦ ૧૦૧)
વિશેષાર્થ_અરહા જિનકેવલી’ એવા જ્ઞાન દર્શનના ધારક શ્રમણ ભગવાન મહાવીર, પાંચ અસ્તિકાયરૂપ લકને દેખવાવાલા થયા. જેની વાણું એક યોજન સુધી સંભળાય એવા વાણી-પ્રભાવક બન્યા. આ વાણીનું વ્યાપકપણું ચારે દિશાઓમાં પ્રસારિત હતું. ભાષાના સવ પુદગલે જુદી જુદી રીતે રૂપાંતર થઈ શંકે, એવા અલૌકિક શબ્દો રૂપિ પરમાણુઓ આ વાણીમાં ગોઠવાયાં હતાં અને ભાષાના મુદ્દગલોને ઉત્પાદ-વ્યય ઝપાટાબંધ થઈ રહેતાં, ધુવણમાં સ્થિર થયે જતાં હતાં તેને લીધે આખી વાણી અખંડરૂપે નીકલતી અને તેના વહનનો પ્રવાહ સલંગરીતે ખંડિત થયા વિના, એક યોજન સુધી ચારે બાજ વહેત. આ તે તે વખતને પ્રબલ વાણી પ્રવાહ વિચાર રૂપે ગોઠવાઈ ભગવાનના સુખમાંથી નીકળ્યા કરતે! આવી વાણી દ્વારા, ભગવાન દેવને અનુલક્ષી તેમને બોધ આપતા તેમજ ત્યાર પછી મનુષ્ય તરફ લક્ષ કરી, તેમને અનુલક્ષી ધમને ઉપદેશ આપતા હતા. આ પહેલ વહેલી જે ધર્મ દેશના આપવામાં આવી હતી, તે લક્ષ્યાંક કેવલ અતીત તીર્થકરોની પરંપરાના પાલન પૂરતું જ હતું. અગાઉના તીર્થકરોની વાણી, કેવલજ્ઞાન થયા પછી છૂટતી હતી ત્યારે, ઘણુ સુલમ બધી જ સંસારથી વિરક્ત થતા હતા.
શ્રી કલ્પ સૂત્રઃ ૦૨
