Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
અઠ્ઠમતપનું પારણું કેઈને દાન દીધા વિના કેવી રીતે કરૂં? આ કેઈ નિવિડ અશુભ કર્મોને ઉદય છે કે મને આવી દુર્દશા પ્રાપ્ત થઈ ! અત્યારે કોઈ અતિથિ અર્થાત મહામા આવી પડે ને તેને દાન દઉં તો કેવું સારૂં? અને આવું દાન લેનાર કઈ તથા રૂપનો આત્માથી મુનિ હોય તો કેવું સુંદર ! આવા પ્રકારની ચિતવના કરતી અને ભાવ પ્રગટ કરતી તે એક પગ ઉંમરાની બહાર અને એક પગ ઉંમરાની અંદર કરી મુનિની રાહ જોવા લાગી. વસુમતીને સ્વભાવ ચદન જેવા શીતળ અને ચંદ્રમા જેવા ઠંડો હોવાના કારણે તેનું નામ “ચંદનબાલા” પાડવામાં આવ્યું હતું અને આ નામથી તે પ્રસિદ્ધિને પામી હતી. (સૂ૦૯૬)
ટીકાને અર્થ–ભગવાને પારણું કર્યા પછી દેએ આકાશમાં એવી ઘોષણા કરી કે “આજ ચંદનબાળા શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની સૌથી પહેલી શિષ્યા થશે.” જેના હાથે ભગવાને પારણું કર્યું એ ચંદનબાળ કેણુ હતી ? જિજ્ઞાસુઓને આ વાતને પરિચય કરાવવા માટે ચંદનબાળાનું સંક્ષિપ્ત વૃત્તાંત આપવામાં આવે છે–
એક વખત કૌશામ્બીનગરીના રાજા શતાનીકે ચંપાનગરીના રાજા દધિવાહનના રાજ્ય પર પિતાનાં સિન્ય સાથે આક્રમણ કર્યું અને છળનો આશ્રય લઈને ચંપાનગરીને લુંટી. ચંપાનગરીમાં લુંટફાટ શરૂ થતાં રાજા દધિવાહન ભયભીત થઈને નાસી ગયા તે વખતે શતાનંકિને કઈ ચદ્ધો દધિવાહન રાજાની ધારિણી નામની રાણીને અને વસુમતી નામની પુત્રીને રથમાં નાખીને કૌશામ્બીની તરફ ઉઠાવી ગયો. રસ્તામાં તે યોદ્ધાએ રાજા દધિવાહનની રાણી ધારિણીને કહ્યું કે “હું તને મારી પત્ની બનાવીશ.” યે દ્ધાનું આ કથન ધારિણી રાણીએ સાંભળતાં તેને પિતાનું શિયળ ભંગ થવાને ડર લાગે, તેથી તેણે પિતાની જીભ બહાર ખેંચી કાઢીને પ્રાણત્યાગ કર્યો. ધારિણીને મૃતાવસ્થામાં જઈને તે દ્ધો ભયભીત થયો. તેણે વિચાર કર્યો કે કદાચ એવું બને કે વસુમતી પણ ધારિણીની જેમ અનિચ્છનીય કાર્ય કરી બેસે-પ્રાણત્યાગ કરે. આમ વિચારીને તેણે પિતાના મનની કઈ પણ વાત વસુમતીને ન કહેતાં કૌશાખીના ચોકમાં લઈ જઈને તેને વેચી દીધી. એક વેશ્યાએ દ્ધાએ નક્કી કરેલી કીંમત આપીને વસમતીને ખરીદી લીધી. ત્યારબાદ વસુમતીએ તે વેશ્યાને પૂછયું, “માતાજી, તમે કેણ છો ? અને શા ઉદેશથી તમે મને ખરીદી છે ?” વસુમતીના આ પ્રશ્ન બાદ તે ગણુકાએ કહ્યું, “હ વેશ્યા છું. પર-પુરુષને પ્રસન્ન કરવા, વિલાસ આદિ દ્વારા તેમનું મનોરંજન કરવું તે વેશ્યાનું કામ છે.
હૃદયનું વિદારણ કરનાર-મનમાં ખેદ ઉત્પન્ન કરનાર, આર્યજનેને માટે અનુચિત તથા વજપાત જેવાં અસહ્ય વચન સાંભળીને વસુમતી આકંદ કરવા લાગી રડતી વસુમતીની દુઃખભરી વાણી સાંભળીને એજ ચેકમાં ઉભેલા ધનાવહ નામના એક શેઠે વિચાર કર્યો, “મુખાકૃતિ પરથી લાગે છે કે આ રડતી બાળા કાંતે કઈ મોટા રાજાની અથવા કોઈ પિસાદારની દીકરી હોવી જોઈએ. આ બિચારી બાળા દુઃખી ન થાય તો સારું.” એવું વિચારીને વેશ્યાને મેં માગ્યા દામ ચૂકવીને તેણે વસુમતીને લઈ લીધી. તે તેને પોતાને ઘેર લઈ ગયે. ઘેર લઈ ગયા પછી ધનાવહ શેઠ અને તેની પત્ની મૂલાએ વસુમતીનું પોતાની જ પુત્રીની જેમ પાલનપોષણ કરવા માંડયું.
એકવાર ગ્રીષ્મ ઋતુનો સમય હતે. ધનાવહ શેઠ બીજે ગામ જઈને પિતાને ઘેર પાછા ફર્યા. જ્યારે તેઓ ઘેર આવ્યા ત્યારે કેઈનકર હાજર ન હતું તેથી વસુમતી જ ધનાવહને પિતાના પિતા ગણીને તેમના પગ દેવા લાગી. ધનાવહે ના પાડી, પણ તે માની નહીં જ્યારે વસુમતી ધનાવહના પગ ધતી હતી ત્યારે તેને કેશકલાપ
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
૮૫
