Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
નેહ (રાગ વિનાના હતા. શંખના જેવાં નિર્મળ હતા. જીવના જેવાં અકુંઠિત અબાધ ગતિવાળા હતા. ઉત્તમ સુવર્ણ જેવા સુંદર રૂપવાળા હતા. દર્પણની જેમ જીવ-અજીવ આદિ સમસ્ત પદાર્થોને પ્રકાશિત કરનાર હતા. કાચબાની જેમ પિતાની ઇન્દ્રિયોને ગેપાવનાર-વશ કરનાર હતા. કમળનાં પાનની જેમ સ્વજન આદિની આસક્તિ વિનાના હતા આકાશની જેમ કુળ, ગામ, નગર આદિનું અવલંબન લેતાં નહીં. પવનની જેમ ગૃહ વિનાના હતા. ચન્દ્રમાની જેમ સૌમ્ય વેશ્યાવાળા એટલે કે ક્રોધાદિજન્ય સંતાપથી રેડિત માનસિક પરિણામના ધારક હતા સૂર્યની જેમ દીતતેજવાળા હતા એટલે કે દ્રવ્યથી શારીરિક દીપ્તિથી અને ભાવથી જ્ઞાન વડે દેદીપ્યમાન હતા. સાગરના જેવા ગંભીર હતા. હર્ષ–શક આદિના કારણોનો સંયોગ થવા છતાં પણ નિવિકાર ચિત્તવાળા હતા. પક્ષીની જેમ બધી જાતનાં બંધનોથી મુક્ત હતા. મેરૂ પર્વતની જેમ પરીષહ અને ઉપસર્ગ રૂપી પવનથી ચલાયમાન થતા નહી. શરદઋતુનાં જળ જેવા નિર્મળ ચિત્તવાળા હતા. ગેંડાના શિંગડાની જેમ એક જ અદ્વિતીય ઉત્પન્ન થયેલ હતા. ભાખંડ નામના પક્ષીના જેવા પ્રમાદ રહિત હતા. હાથી જેવા પરાક્રમી હતા. વૃષભની જેમ વીર્યવાન હતા. સિંહ જેવા અજેય હતા. પૃથ્વીની જેમ સર્વેદ-શીત, ઉષ્ણ આદિ સકળ સ્પર્શોને સહન કરનાર હતા. જેવાં ઘીની આહુતિ અપાઈ હોય એવા અગ્નિ જેવા તેજસ્વી હતા. વાસ-વર્ષાઋતુના ચાર મહીનાઓ સિવાય ગ્રીષ્મ અને હેમન્ત ઋતુઓના આઠ મહિના
માં ગામમાં એક રાત અને નગરમાં પાંચ રાતથી વધારે રહેતા નહી. ભગવાન વાસી ચન્દન ક૫ હતા, એટલે કે વાંસલાની જેમ અપકારી પુરુષો પણ પ્રભુને ચન્દનની જેમ ઉપકારક માનતા હતા જેમકે કહ્યું છે
___ “यो मामपकरात्येष, तत्त्वेनोपकरोत्यसौ ।
शिरामोक्षाद्युपायेन, कुर्वाण इव नीरुजम् ।। જેમ શિરામાક્ષ એટલે કે ચડિ ગયેલી નસને ઉતારવા આદિ ઉપાથી રોગીને નીરોગી કરનાર ઉપકારક થાય છે, એજ પ્રમાણે જે મારા પર અપકાર કરે છે, તે વાસ્તવમાં તે ઉપકાર કરે છે.” અથવા વાસી એટલે કે અપકારી વાંસલા પ્રત્યે જે ચન્દનના ટુકડાની જેમ ઉપકારી રૂપે વર્તાવ કરે છે, એટલે કે અપકારી ઉપર પણ ઉપકાર કરે છે, તે વાસી ચન્દન ક૯પ કહેવાય છે. કહ્યું પણ છે–
"अपकारपरेऽपि परे, कुर्वन्त्युपकारमेव हि महान्तः।
सुरभीकरोति वासीं, मलयजमपि तक्षमाणमपि ॥१॥” इति * જેમ મલયજ-ચન્દન કાપવા છતાં પણ વાંસલાને સુગંધિત કરે છે તેમ મહાન પુરુષ અપકાર કરનાર ઉપર પણ ઉપકાર જ કરે છે. ભગવાન એવા “વાલીચંતન ' હતા. તથા ભગવાન માટી અને પથ્થરના ટુકડાને તથા સેનાને સમષ્ટિએ જોતા હતા. સુખ-દુઃખને સમાન ગણતા હતા. આ લોકમાં યશ-કીર્તિ આદિની તથા પરલૌકિક સ્વર્ગ આદિ સુખોની આસક્તિથી રહિત હતા. આ લેક પલક સંબંધી પ્રતિજ્ઞાથી રહિત હતા. સંસારરૂપી મહાસાગરના પારગામી હતા. કર્મોને મૂળમાંથી જ છેદવાને તત્પર થઈને વિચરતા હતા. આ પ્રમાણે વિચરતા ભગવાનને કોઈ પણ સ્થાને પ્રતિબંધ ન હતે. અનુત્તર એટલે કે લકત્તર-સર્વોત્કૃષ્ટ જ્ઞાન, અનુત્તર દશન (જીવ આદિ પદાર્થોનું શ્રદ્ધાન) અનુત્તર બાર પ્રકારનાં અનશન આદિ તપ, સત્તર પ્રકારનાં અનુત્તર સંયમ, અનુત્તર ઉત્થાન-ઉદ્યમ, અનુત્તર કમ–કિયા, અનુત્તર બળ–શારીરિક શક્તિનો ઉપચય, અનુત્તર વીય–આત્મજનિત સામર્થ્ય, અનુત્તર પુરુષકાર-પુરુષાર્થ અનુત્તર પરાકમ-શકિત અનુત્તર ક્ષમા ! સામર્થ્ય હોવા છતાં પણ બીજાએ કહેલ અપકાર સહન કરવા) અનુત્તર મુકિત,
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
૯૩
