Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
ભગવાન કે ઉપસર્ગો કા વર્ણન
ટીકાને અર્થ-મુનિને મહેલાત અને મસાણ સરખાં જ હોય છે. તેમને મન બંને માટીની જ બનાવટ છે. દેહ રહિત એવા સિદ્ધ સુખે જીવે છે.” એ સૂત્ર અનુસાર દેહ ભાનરહિત થવામાં જ તેઓ આનંદ અનુભવે છે.
જે દ્રષ્ટા છે તે દૃષ્ટિને જે જાણે છે રૂપ,
અબાધ અનુભવ જે રહે તે છે જીવ સ્વરૂપ.” ઉપરના વાક્યનું જેને ભાન વતી રહ્યું છે એવા ભગવાનને ઉચ્ચ જાતિની માટીની મહેલાતે કેમ પસંદ પડે? તે તે કોઈ પણ એકાંત સ્થળના જ હિમાયતી હતા તેમને કઈ પણ ઉપાયે પિતામાં સમાઈ જવાની તાલાવેલી લાગી હતી તેથી એવા એવા સ્થળે શોધતા કે જ્યાં કોઈનો પગરવ પણ હોય નહિ! કઈ તેમને પરેશાન કરે નહિ; કેઈ તેમના કાર્યમાં વિદ્ધરૂપ કે અંતરાયનું કારણ થાય નહિ! છતાં આવા એકાંતિક આત્મિક કામમાં પણ તેને ઘણું વિટંબનાઓ ઉભી થતી અને તે વિટનનાઓને પણ કેઈ આરે હતે નહિ. ભગવાન લુહારની કેડમાં, પિયાવા જેવી જગ્યાએ, ખંડેર સ્મશાન કે પડતર ઘર કે દુકાનમાં જયાં જયાં જતા ત્યાં ત્યાં, વસવાટ કરી રહેલ પશુપંખીઓ પણ ઉપદ્ર ઉભાં કરતાં, તેમ જ આવા સ્થળોએ દુરાચારી વ્યક્તિઓ આવતી જ હોય છે તેથી તેમની દ્વારા પણ ભગવાનને કટેના તીવ્ર અનુભવો થતા હતા. આ ખાટા-મીઠા સંસારમાં વિવિધ માનસ ધરાવતી વ્યક્તિઓ પિતાને ઠીક લાગે તે રીતે સંસારને લહાવો મેળવવા ઈચ્છે છે, છતાં તેઓની આકાંક્ષા પૂરી થતી જ નથી અને કુતરાના કાનમાં કીડા પડતાં જેમ કુતરાને કયાંય ચેન પડતું નથી તેમ સંસાર લાલુપીને કયાંય પણ સુખ અને શાંતિ નહિ મળતાં આવાં નિર્જન સ્થાનમાં હવાનેબાચકાં ભરે છે. પરંતુ ભગવાન તે પોતાના કાર્યમાં મસ્ત રહેતા હોવાથી આવા કષ્ટને તદ્દન નિર્માલ્ય જેવા ગણતા, અને પોતાના સ્વભાવમાં લીન રહેતા. આવી જગ્યાએ ચામાચીડી,-ઘુવડ, ડાંસ-વીંછી, ગીધ, આદિ પુષ્કલ પ્રમાણમાં રહેતાં હોવાને કારણે તેઓ, ભગવાનને જુદી જુદી રીતે દુઃખ આપતાં હતાં. પ્રભુના શરીર સાથે મેહની આંધિથી ચાળા કરનાર રૂપસુંદરીઓને ઉપસર્ગ તેમને કેવો થતા હશે! તે વખતે પ્રભુએ પિતાની કઈ અલૌકિક શક્તિ વડે ઇન્દ્રિો ઉપર દમન ચલાવ્યું હશે ? પ્રભુને ચાર તરીકે ઠેરવીને ગ્રામ્ય રક્ષકોએ તેમના શુ હાલ કર્યો હશે? મનુષ્યકૃત-દેવકૃત અને તિર્યંચકૃત ઉપસર્ગો મરણ ઉપજાવે તેવાં હતાં, છતાં ભગવાન તે સવને ઉદયભાવે ગણી ફેંકી દેતાં, કારણ કે, તે ઉપસર્ગોને ઉપસર્ગો તરીકે માનતા જ નહિ. જેને આ દેહ ઉપરની સર્વાગી મમતા ઉડી ગઈ હતી, તેને દેહ રહે તેય શું અને ન રહે તે પણ શું ? કારણ કે તેમણે તો દેહને એક
જડાત્મક ભાવ તરીકે ગ હતા. તે દેહ ઉપરના વિતક-દુઃખે તે તે વખતના જડના પરિણામિક ભાવે જ હતા. તે વખતે જડ દેહ, તે રૂપેજ પરિણમવા સજાયેલ હતું. એમ આત્મ બુદ્ધિએ, ભગવાને નક્કી કર્યું હતું. પછી તે દશાને આપણે ઠીક પડે તે અર્થમાં ઘટાવીએ! પરંતુ ભગવાનને દેહ સાથે તે સંબંધ (રુચિ) છૂટી ગયા હતે. આ વાત આંતરિક ભાવને લક્ષમાં રાખીને કરવામાં આવી છે. જેની ફક્ત બાય-દષ્ટિ છે, તેને આ વાતની ઘેડ બેસશે નહિ. પણ વાસ્તવિક રીતે તે, આ પ્રમાણે જ છે. ભગવાનના સમયમાં, આત્મદર્શન કરવાના હિમાયતીઓ, પોતપોતાની
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
૭૩
