________________
૨
બહારની પરીક્ષામાં સામાન્ય કોટિના આત્માઓ કદી જ ઉત્તીર્ણ નથી થઈ શકતા. મર્યાદા બહારની પરીક્ષા કરનારા સપુરુષો યોગ્ય આત્માઓને પણ અયોગ્ય આત્માઓની કક્ષામાં મૂકી દેવાનું પાપ કરી બેસે છે. આ કારમા પાપથી બચવા માટે સત્પરુષોએ પરીક્ષાના વિષયમાં ખૂબ જ મર્યાદાશીલ બનવું જોઈએ. યોગ્યતા મુજબની પરીક્ષા આત્માને ઉન્નત બનાવનારી છે. જ્યારે યોગ્યતા બહારની પરીક્ષા આત્માને અવનત બનાવનારી છે. પરીક્ષા આત્માના નાશને માટે નથી કરવાની, પણ આત્માના ઉદયને માટે કરવાની છે. પરીક્ષાનો હેતુ સામા આત્માને પરાસ્ત કરવાનો ન હોવો જોઈએ. પણ પ્રોત્સાહિત કરવાનો હોવો જોઈએ. પરીક્ષા કોઈ આત્માને પાડવા માટે ન થવી જોઈએ, પણ ચકાસવા માટે જ થવી જોઈએ. પરીક્ષાના નામે આત્માઓને ચઢતાં અટકાવવાનું કાર્ય કરનારાઓ વૈરીનું કાર્ય કરનારા છે, એવા પરીક્ષકો સપુરુષોની કોટિમાં નથી આવી શકતા, પણ અધમાધમની જ કોટિમાં આવે છે. આથી સ્વ-પરનું શ્રેય સાધવા ઇચ્છતા સપુરુષોએ પરીક્ષાની મર્યાદા સમજી, એ મર્યાદાની માઝા કદી પણ ન મૂકવી જોઈએ. અને તે થાય તો જ પુરુષો પુરુષ તરીકે જીવી શકે છે.
આ જ હેતુથી ઉપકારીઓ ફરમાવે છે કે, નાશક છળ એ સપુરુષોનો ધર્મ નથી. સપુરુષો પ્રપંચીઓના નાશક પ્રપંચને સમજે જરૂર, પણ એવાઓના નાશક પ્રપંચોને પોતાના જીવનમાં કદી જ આગળ ન કરે. પુરુષો નાશક પ્રપંચનો જીવનમાં આદર કરનારા બને, તો સામાન્ય કોટિના સજ્જન આત્માઓ માટે જીવવું એ પણ દુષ્કર બની જાય છે. જેના આધારે જીવવું તેઓ જ જો નાશક પ્રપંચ કરનારા બને, તો જીવવું દુષ્કર ન બને તો થાય પણ શું? સપુરુષોની જોખમદારી ઓછી નથી. પુરુષોનું જીવન એ કપરામાં
-સાહમ્મીના સગપણ સમું અવર ન સગપણ કોચ...૧
