________________
૮૮-અાહરણ......ભ૮-૩
સાચી વાત છે કે જે આત્માઓ પ્રમાદી બની જાય છે. તે આત્માઓને આંતર શત્રુઓ હેરાન ર્યા વિના રહેતા નથી. બહારના શત્રુઓથી બેદરકાર બનેલાનું તો, જો તેનું પુણ્ય જીવતું જાગતું હોય તો તે રક્ષણ કરે છે. પરંતુ આત્મદષ્ટિએ પ્રમાદી બનેલા આત્માનું રક્ષણ કોણ કરે ? આત્માનો સાચો રક્ષક આત્મા પોતે જ છે. બીજાઓ નિમિત્તરૂપ બને છે પણ આત્મા પ્રબુદ્ધ ન થાય, ત્યાં સુધી એનું વાસ્તવિક રક્ષણ થઈ શકતું નથી. આથી તો જ્ઞાની મહાપુરુષો ફરમાવે છે કે એક સમયને માટે પણ આત્મા પ્રમાદી ન બને તેની કાળજી રાખવી, કારણ કે પ્રમાદી બનેલા આત્માને આંતરશત્રુઓ હેરાન હેરાન કરી મૂકે છે અને એ આંતરશત્રુઓને આધીન બની ગયેલો આત્મા આ ભવમાં દુઃખનો ભાગી થવા સાથે, આગામી ભવોમાં પણ તીવ્ર દુ:ખ દેનારા દુષ્કર્મોનું ઉપાર્જન કરે છે.
આંતરશત્રુઓમાં પણ કામરૂપ આંતરશત્રુ વધુ દુર્ભય છે. કામની દુર્જયતા વર્ણવનારાં સંખ્યાબંધ વર્ણનો શાસ્ત્રોમાં છે, અને
દુનિયાના અનુભવીઓ જો વિવેકપૂર્વક વિચાર કરે તો, તેઓ ૩. પોતાના અનુભવ ઉપરથી પણ કામની દુર્જયતાને સમજી શકે તેમ છે.
કામ, એ એવો દુર્જયશત્રુ છે કે એને આધીન પડેલો આત્મા, બીજા આંતરશત્રુઓને હેજે આધીન બની જાય છે. કામાધીન દશામાં ક્રોધ, લોભ, માન, માયા આદિની આધીનતા થતાં વાર લાગતી નથી. ક્રોધ, લોભ, ભય અને હાસ્યથી મૃષાવાદનું સેવન કરતાં એ આત્માને વાર લાગતી નથી. કામાધીનતા એ એવી ભયંકર વસ્તુ છે કે કામને આધીન થયા બાદ કોઈપણ અનિષ્ટ માર્ગે જતાં, જીવને વાર લાગતી નથી અને પછી કામ ઉપર કાબુ મેળવવો મુશ્કેલ થઈ પડે છે. છતાંય એવા પણ કામને ન જ જીતી શકાય એવું કંઈ નથી. અભ્યાસથી, સુસંર્ગમાં રહેવાથી, આત્મભાન કરાવનારા ગ્રંથોનું ગુરુનિશ્રાએ અધ્યયન મનન-પરિશીલન આદિ કરવાથી મહાપુરુષોએ વર્ણવેલી કામાધીનતાને પરિણામે થતી વિષમ દશાઓનો વિચાર કરવાથી અને આત્માને જાગૃત રાખી આત્મકલ્યાણના નિશાન તરફ એકસરખી દૃષ્ટિ રાખવાથી દુજ્ય ગણાતો કામ પણ જીતાય છે. એમ કરવાને બદલે અનેક પ્રકારના વિલાસી વાતાવરણમાં ફરનારાઓ, કામ ભાવનાને પ્રગટાવી
...
