________________
પોતાના અને પોતાને માનનારાઓના આત્મહિતને હણે છે. જે સાધુઓએ સુસાધુ તરીકે રહીને પોતાનું તથા બીજા પણ આત્માઓનું યથાશક્ય આત્મહિત સાધવું હોય તે સાધુઓએ શાસ્ત્રરૂપ ચક્ષુને બરાબર જાળવવાને માટે પ્રયત્નશીલ બનવું જોઈએ અને એ શાસ્ત્રરૂપ ચક્ષુ મુજબ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ આદિ જોઈને સન્માર્ગના આરાધક, દેશક, સંરક્ષક અને પ્રચારક બનવું જોઈએ.
'
લંકામાં જ્યારે આ પ્રમાણે બની રહ્યું હતું ત્યારે શ્રી રામચંદ્રજી આદિ શું કરતાં હતા એ પણ આપણે જોઈએ. અહીં શ્રીમતી સીતાદેવીના વિરહથી પીડાતા શ્રી રામચંદ્રજીએ શ્રી લક્ષ્મણજી દ્વારા આશ્વાસન પામતાં થકાં કેટલોક કાળ જેમ તેમ કરીને વ્યતીત ર્યો. એકદા શ્રી રામચંદ્રજીએ શિક્ષા આપીને શ્રી લક્ષ્મણજીને સુગ્રીવની પાસે મોકલ્યા અને શ્રી લક્ષ્મણજી પણ ધનુષ્ય, ભાથાં, ખડ્ગ લઈને નીકળ્યા. શ્રી લક્ષ્મણજી એવા વેગથી જ્તા હતા કે તેમના પગલાંથી પૃથ્વી જાણે દબાતી હતી, પર્વતો કંપતા હતા અને વેગના ઝપાટાથી હાલતી ભૂજા વડે માર્ગનાં વૃક્ષો પડતાં હતાં. એ રીતે ચાલતાં ભ્રકુટીથી ભયંકર લલાટવાળા અને લાલ નેત્રોવાળા શ્રી લક્ષ્મણજી ભય પામેલા દ્વારપાળોથી અપાએલા માર્ગ દ્વારા સુગ્રીવના રહેઠાણે આવી પહોંચ્યા.
શ્રીમતી સીતાદેવીની શોધમાં સુગ્રીવના સૈનિકો
શ્રી લક્ષ્મણજીને આવેલા સાંભળીને ભયથી ધ્રૂજ્યું છે શરીર
જેનું એવો કપિરાજ સુગ્રીવ તરત જ અંત:પુરથી બહાર નીકળીને શ્રી લક્ષ્મણજીની પાસે ઉપસ્થિત થયો. તે વખતે ક્રોધે ભરાએલા શ્રી લક્ષ્મણજીએ કહ્યું કે, ‘હે વાનર ! હવે તો તું કૃત્યકૃત્ય થઈ ગયો. એટલે પોતાના અંત:પુરથી વીંટાઈને નિઃશંકપણે તું સુખપૂર્વક રહે છે! અને સ્વામી વૃક્ષની નીચે વર્ષ વડા દિવસો જે રીતે વીતાવે છે તેની પણ તને ખબર નથી. શું તેં જે વાત સ્વીકારી હતી તેને પણ ભૂલી ગયો ? હજુ પણ શ્રીમતી સીતાના ખબર લાવવાને તૈયાર થા અને સાહસગતિના માર્ગે ન જા, કારણ કે મૃત્યુનો માર્ગ કાંઈ સંકોચાયો
નથી...!'
શ્રી લક્ષ્મણજીના આવા કથનને સાંભળીને સુગ્રીવ તેમના
(૨૮૧
મોક્ષમાર્ગ ઉપર આક્રમણ એ ઘર્માત્માઓ માટે કસોટી...૧૧
