________________
પ૦
અપહરણ......ભ૮-૩.
લક્ષ્મણજીએ, એ પ્રમાણે આક્રોશ કરતા તે ક્રૂર બ્રાહ્મણને ક્રોધથી હાથીની જેમ ભગાડવા માટે આકાશમાં ઊંચો કર્યો.
ખરેખર જ ફરજને સમજતાં આત્માઓ આવા સમયે શાંત નથી રહી શકતાં. પૂજ્યોનું અપમાન અને યોગ્યનો તિરસ્કાર એ સજ્જન આત્માને પણ તપાવ્યા વિના નથી જ રહેતો. ફરજનું પણ ભાન નહિ ધરાવતાં એવા આત્માઓ સજ્જનની કક્ષામાં નથી આવી શકતાં. શ્રી લક્ષ્મણજીને પોતાની ફરજનું ભાન પૂરેપૂરું હતું અને એથી જ તેઓ એ પાપી બ્રાહ્મણને શિક્ષા કરવા માટે પ્રવૃત્ત થયા. પણ શ્રી રામચંદ્રજીએ જોયું કે શ્રી લક્ષ્મણજીના ક્રોધનું પરિણામ આ એક પામર આત્માના નાશમાં જ આવવાનો સંભવ છે. એ કારણથી તરત જ શ્રી રામચંદ્રજીએ પણ શ્રી લક્ષ્મણજીને કહ્યું કે,
હે માનઃ વઝીટમાંadડજૂિ daો નામ aag: ? विब्रुवन्तमपि अy द्विजब्रुवं विमुंच ॥१॥
‘હે માનનું મર્દન કરનાર વત્સ લક્ષ્મણ ! આ કીટ માત્ર ઉપર કોપ શું કરવો ? અર્થાત્ આ કીડા જેવા આદમી ઉપર કોપ કરવો એ ઠીક નથી. માટે આ રાડો પાડતાં એવા પણ અધમ બ્રાહમણને તું મૂકી દે.'
શ્રી રામચંદ્રજીના આ પ્રકારના સાંત્વનથી શ્રી લક્ષ્મણજીનો ગુસ્સો શમી ગયો. ખરે જ, ઉત્તમ આત્માઓનો ગુસ્સો કોઈ જુદી જ જાતનો હોય છે, અને એવા યોગ્ય જાતિના ગુસ્સાના સાંત્વનની રીત પણ આવા પ્રકારની અનોખી જ હોવી જોઈએ.
એક પામરને યથેચ્છ વર્તન કરતો જોઈને ગુસ્સામાં આવી ગયેલા શ્રી લક્ષ્મણજી શ્રી રામચંદ્રજીની આજ્ઞાથી એકદમ શાંત થઈ ગયા અને શાંત થઈ ગયેલા તેમણે તે બ્રાહ્મણને ધીમે રહીને મૂક દીધો. આજ્ઞાપાલન એ કુલીનોનો પરમધર્મ છે. એ ધર્મના પ્રતાપે જ શ્રી લક્ષ્મણજી એકદમ શ્રી રામચંદ્રજીની આજ્ઞાથી તે બ્રાહ્મણને છોડી દે છે. આ જાતના આજ્ઞાપાલનનું દર્શન આજે દુર્લભ થઈ પડ્યું છે. એનું કારણ એકલું આજ્ઞાપાલનનું જ અયોગ્યપણું છે એમ નથી, પણ આજ્ઞા કરનારાઓને આજ્ઞા કરતાં અને આજ્ઞાદાતા તરીકે જીવતાં
