________________
૮૮-અયહરણ..ભ૮-૩
ઉદારતા દર્શાવવા સજ્જ થઈ ગયા. કારમું અપમાન કરનાર પ્રત્યે પણ આ દશા આવવી એ સહજ નથી. પણ મહાપુરુષો માટે આ દશા તદ્દ્વ સહજ છે.
એટલે જ तत स विप्रो विणैः, कृतार्थीकृत्य भूरिभिः । राघवेण विसृष्टः सन्, स्वग्राममगमत् पुनः ॥१॥
શ્રી રામચંદ્રજીએ તે દંપતીની સ્થિતિનું સ્મરણ થયા પછી તરત જ તે બ્રાહ્મણને ઘણા દ્રવ્યતા પ્રદાનથી કૃતાર્થ કરી દઈને વિસર્જન કર્યો. એ રીતે વિસર્જન કરાયેલો તે બ્રાહ્મણ પુન: પોતાના ગામ પ્રત્યે ચાલ્યો ગયો.
વિચારો કે મહાપુરુષોની મહાપુરુષતા કેવી હોય છે ! મહાપુરુષોનું હદય સદાયને માટે દિલાવર હોય છે. એવા આત્માઓના ૐ હ્રદયમાં અપકારી પ્રત્યે પણ અપકાર કરવા જેવી ક્ષુદ્રતા હોતી જ
નથી. મહાપુરુષો એવી ક્ષુદ્રતાના તો વૈરી જ હોય છે. મહાપુરુષોનું હૃદય તો અપકારીઓ ઉપર પણ હંમેશા ઉપકાર કરવાને સજ્જ હોય છે. પોતા ઉપર આક્રોશ કરનાર બ્રાહ્મણને પણ શ્રી રામચંદ્રજીએ એવું અને એટલું ઘન દીધું કે જેથી તે કૃતાર્થ બની ગયો અને આનંદપૂર્વક પોતાના ગામમાં પહોંચી ગયો.
ઉત્તમ આત્માને આપેલું દાન ઉત્તમ પરિણામ જ આપે છે. એનું આ કપિલ એક અનુપમ ઉદાહરણરૂપ છે. પ્રભુના શાસને અને પ્રભુશાસનના અનુયાયીઓની દશાએ કપિલના અંતરમાં ઘણી જ સુંદર અસર નિપજાવી હતી.
એ અસરના પ્રતાપે તે કપિલ બ્રાહ્મણે શું કર્યું? એનું વર્ણન કરતાં કલિકાલસર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવાન્ શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા ફરમાવે છે કે
પ્રયુદ્ધો હિતા: સોવિ, ત્વઢનં યથારુ ? नंदावतंससूरिणा-मन्तिके व्रतमग्रहीत् ॥
“તે પ્રબુદ્ધ બનેલા કપિલ નામના બ્રાહ્મણે પણ રુચિ પ્રમાણે દાન દઈને શ્રી સંઘવતંસ નામના સૂરિ મહારાજાની પાસે ધક્ષા ગ્રહણ કરી”
- ...
