________________
Zo
...ભ૮૮-૩ ...સતત-અાહરણ..
આ તો ઉત્તમ પ્રકારની મર્યાદા નાશ પામી રહી છે.
શ્રી લક્ષ્મણજીએ વનમાલા જે કાંઈ બોલી તે સાંભળ્યું છે, અને એણે કેવી રીતે ફાંસો ખાધો એ પણ જોયું છે, આથી હવે તે વધુ વખત મૌન કે સ્થિર રહી શકતા નથી. કારણકે જો વધુ વખત મૌન કે સ્થિર રહે તો વનમાલા પ્રાણ ગુમાવી બેસે. એટલે તે જ વખતે
भढ़े ! मा साहसं कार्षी - लक्ष्मणोऽहमिति ब्रुवन् । लक्ष्मणोऽपास्य तत्पाशं तामाढायोत्ततार च ॥
શ્રી લક્ષ્મણજી એ કહયું કે, “ભદ્રે ! હું જ લક્ષ્મણ છું. માટે સાહસ ન કર” અને આમ કહેતાં-કહેતાં શ્રી લક્ષ્મણજીએ ત્યાં જઈને ગળાનો ફાંસો છૂટો કરી નાંખ્યો. તેમ જ તેને ઝાલીને નીચે ઉતારી.”
આ બધું જાણે ક્ષણવારમાં જ બની ગયું. કારણકે, જ્યાં સુધી વનમાલા બોલતી હતી અને ફાંસો ખાવાની તૈયારીમાં હતી ત્યાં સુધી તો શ્રી લક્ષ્મણજી વિચારતંદ્રામાં હોય તે સ્વાભાવિક છે. પરંતુ
જ્યારે વનમાલાએ ગળે ફાંસો ખાઈ વૃક્ષશાખાએ શરીર લંબાવ્યું એટલે શ્રી લક્ષ્મણજીની વિચારતંદ્રા તૂટી ગઈ, અને તેઓ તરત જ બૂમ પાડી ઉઠ્યા કે, “હે ભદ્રે ! સાહસ ન કર, હું જ લક્ષ્મણ છું.' અને એમ બોલતાં તો ત્યાં પહોંચી જઈને તેમણે તેનો ફાંસો દૂર કરી નાંખ્યો. તથા તેને ઝાલીને ઝાડ ઉપરથી નીચે ઉતારી.
રાત્રિનો થોડો ભાગ બાકી રહો ત્યાં તો શ્રી રામચંદ્રજી અને શ્રીમતી સીતાજી જાગૃત થયા. નજદિકમાં વનમાલાને બેઠેલી જોઈને તેમને એવો પ્રશ્ન સ્વાભાવિક રીતે જ ઉત્પન્ન થાય કે આ કોણ હશે? ક્યાંથી આવી હશે ? શા માટે આવી હશે ? અહીં કેમ બેઠી હશે ? પરંતુ તેમને એવા કોઈ પ્રશ્નો કરવા પડે તે પહેલાં જ ઉચિતને સમજનારા શ્રી લક્ષ્મણજીએ વનમાલાનો સઘળોય વૃત્તાંત કહી બતાવ્યો.
કોઈપણ આર્યકુમારિકા માટે એ વસ્તુ સહજ છે કે જયારે તેના પતિ સંબંધી વાત થતી હોય ત્યારે તેનું મુખ લજ્જાથી નમી જાય, કારણકે વડિલો સન્મુખ તે પોતાના ભાવ પ્રગટ થાય ત્યારે
