________________
ઉપલ
રહેવું પડ્યું. હનુમાનને સહાય માટે બોલાવ્યા, તો એ પણ સહાય કરી શક્યા નહિ. પરાક્રમી પરિવાર પણ જોઈ રહ્યો. અશુભના ઉદય સમયે કોઈ કમ લાગતું નથી. માટે અશુભના ઉદયથી ઓ ડરતા હોય, તેઓએ અશુભ કર્મનો બંધ થવાના હેતુઓથી દૂર રહેવું જોઈએ. અશુભનો ઉદય ન ગમે અને પ્રવૃત્તિ અશુભ કર્મનો બન્ધ કરનારી ચાલુ રહે તો આપત્તિઓ આવ્યા કરે તેમાં નવાઈ શી ? આજે શુભના ઉદયમાં ભાન ભૂલેલાઓએ પણ આવી આવી વસ્તુઓ વિચારીને ચેતવા જેવું છે. અને અશુભના ઉદયવાળાઓએ એવી કાર્યવાહીમાં જોડાવું જોઈએ કે જેથી ભવિષ્યમાંય ધર્મ અને પરિણામે મુક્તિ મળે.
શોકગ્રસ્ત સુગ્રીવની વિચારણા હવે પોતાની કિષ્ક્રિઘાપુરીની બહારના એક આવાસમાં રહેલા સાચા સુગ્રીવે પોતાનું માથું નમાવીને એ પ્રમાણે વિચારવા માંડ્યું કે, “આ અમારો શત્રુ કોઈ સ્ત્રીલંપટ અને કુડ કપટમાં પ્રવીણ જણાય છે, અહો ! શત્રુની માયાથી વશ કરાયેલા મારા આત્મીયો પણ હાલ પરાયા બની ગયા છે. આ તો પોતાના જ અશ્વોથી પોતે યુદ્ધમાં હારવા જેવું થયું. માયા અને પરાક્રમે કરીને ઉત્કૃષ્ટ એવા શત્રુને મારે કઈ રીતે હાગવો ? પરાક્રમથી ભ્રષ્ટ અને વાલીના નામના લજાવનારા એવા મને ધિક્કાર હો ! તે મહાબળવાન અને અખંડ પુરુષવ્રતવાળા વાલીને ધન્ય છે કે જે રાજ્યને તૃણની માફક તજી દઈને પરમપદને પામ્યા. કુમાર ચન્દ્રરશ્મિ જોકે ગતમાં સૌથી બળવાન છે, પરંતુ બંનેના ભેદને નહિ જાણતો એવો તે કોનું રક્ષણ કરે અને કોને હણે? અહો, ચન્દ્રરશ્મિએ એટલું તો જરૂર સારું ક્યું છે તેણે તે પાપીને અત્તપુરમાં પ્રવેશ કરતો અટકાવ્યો છે. મારા આ બળવાન શત્રુને હણવાને માટે હું કયા બળવાનનો આશ્રય કરું કારણકે પોતાના દ્વારા અગર તો બીજા દ્વારા પણ શત્રુઓ હણવાને જ યોગ્ય છે. મારા શત્રુનો સંહાર કરવાને માટે ત્રણે લોકમાં વીર અને મરુત્તના યજ્ઞનો ભંગ કરનાર એવા શ્રી રાવણને હું ભજું? પણ તે તો પ્રકૃતિથી જ સ્ત્રીલંપટ
અબળા પણ સબળા બની શકે છે...૧૦ -