________________
પકડાયેલા મને રાજાએ શૂળી ઉપર ચઢાવી દેવાનો હુકમ કર્યો હતો અને એ હુકમના આધારે મને શૂળી પાસે લઈ જવામાં આવેલો. પણ એક શ્રાવકે શૂળી પાસે દીન તરીકે મને ઉભેલો જોયો અને જોતાંની સાથે જ એ દયાળુ શ્રાવકે પોતાના ઘરનો દંડ ભરીને પણ મને છોડાવ્યો હતો.
૪૭
આ ઉપરથી અનુકંપાથી ધર્મપ્રભાવકતા સારામાં સારી રીતે સમજી શકાય તેમ છે. કારણકે એક મહાપાપી પણ એ વાતને ભૂલતો નથી. અને એવા આત્માને મહાત્મા તરીકે ઓળખાવે છે. એ મહાત્માએ પોતાને આપેલી સુંદર સલાહ પણ હી બતાવે છે. ખરેખર, હિતશિક્ષાપૂર્વકની રક્ષા, પ્રભુશાસનની ભાવપૂર્વકની દ્રવ્ય અનુકંપા છે. એવી ઉત્તમ અનુકંપાનો ઉપાસક ધર્મી આકૃતમાં આવેલાને બચાવે અને ભવિષ્યના હિતની શિખામણ દે, પણ વિચિત્ર વિકલ્પો કરીને બચાવવાનું સામર્થ્ય છતાં બચાવ નહિ કરીને હૃદયને ક્રૂર ન જ બનવા દે. એવા ધર્મીની અનુપમ ધર્મશીલતાએ પાપના યોગમાં પડેલા ઉપર પણ એ છાપ પાડી દીધી કે દુનિયામાં આવા ધર્માત્મા પણ છે. એ છાપ કોઈ ભૂંસવા માંગે તો પણ ન ભૂંસાય. ધર્મી તેનું નામ કે જે હિંસકના પણ યોગ્ય હૈયામાં આવી છાપ પાડે. એ છાપથી પણ ઘણા પામી જાય. ધર્મી છતી શક્તિએ કાંઈને દુ:ખી જોઈ જ ન શકે. ધર્મી દુ:ખ ટાળવાની પોતાની તાકાતનો અવશ્ય ઉપયોગ થ કરે જ. અનુકંપાથી ભરેલા હૃદયવાળા ધર્માત્માઓ અનેક આત્માઓને ધર્મની સન્મુખ કરનારા થવા સાથે અનેકને પ્રશંસક બનાવી દે છે. અનુકંપાની આવા પ્રકારની ધર્મપ્રભાવક્તાનો જ એ પ્રભાવ છે કે એક મહાન્ પાપાત્મા પણ અવસરે પોતાનાં પાપોનો એકરાર કરતાં અનુકંપાના કરનારા ધર્માત્માને નથી ભૂલતો અને એ મહાત્માની હિતશિક્ષાને સ્મૃતિની બહાર નથી કરતો.
જ
એક ધર્માત્માના પ્રતાપે બચી ગયેલ અને ત્રાસથી શરણે આવીને પોતાના પાપોનો એકરાર કરવાપૂર્વક આધીન થઈને આજ્ઞા માંગતા એ મ્લેચ્છોના સેનાપતિને આજ્ઞા આપતાં શ્રી રામચંદ્રજીએ
કલ્યાણમાલાની કરુણ કથની...૨
