________________
104
THE INDIAN ANTIQUARY.
[APRIL, 1885.
[18] rata dattam maya pâlyatâm vậyur=vvâsyati tapsyati pratapanaḥ śrutva munînâm
___vachah || Va(ba)hubhir"=vasudha bhukthrijabhih Sagar-idibhir-yasya yasya [] yada bhumis tasya tasya tada phalam || Sva-dattam para-dattim vidyo hareta
vasn[m]dhara insa rishthayam krimir=bhutva pitribhily saha majjati || Bhimin
vah pra[""] tigrihpati yas=tu bhumim prayachchhati | tav=nbhau punya-karmminau niyatain
svargga-vasinau || Tadagānām sahasrena wajapeya-satena cha | ga[1] vim koti-pradanena bhemi-hartta na buddhya(dhya)ti || Likhitam cha purdhita-sri
Jagakas mahattaka.se-art-Valhapa | pratihara-sri-Gautama | sham sam["] matya pandita-sri-Rake-putra-Vijayadasen=dti ||
THE EXPLANATION OF THE TERM PALIDIIVAJA.
BY K. B. PATHAK, B.A. MIRAJ. The term polidhvaja, or palikitana, is of | पवनांदोलितस्तेषां केतूनामंशुकोत्करः। frequent occurrence in inscriptions, and also in | व्याजहपरिवाभासीन्जिनेज्यायै नरामरान् ।। 221 Jaina books; but no satisfactory explanation of its meaning has as yet been arrived at.
स्रग्ध्वजेषु सजो दिव्या[:] सौमनस्या ललंबिरे । I have, however, lately come across a भव्यानां सौमत(न)स्याय कल्पितास्त्रिदिवाधिपः ।। 222 passage in the Adi-Purána, given below, in श्लक्ष्णांशुकध्वजा रेजुः पवनांदोलितोत्थिताः । which Jinasônichårya, the preceptor of the
व्योमाबुधेरिवोद्भूतास्तरंगास्तुंगमूर्तयः ।। 228 Rashtrakața emperor Amôghavarsha I., while dwelling on the subject of flags, incidentally
बहिध्वजेषु बोली लीलयोक्षिप्य बहिणः । explains this term.
रेजुर्ग्रस्तांशुकाः सर्पबुध्ये (द्धयै)व ग्रस्तकृत्तयः॥ 224 Wo learn from what he says, that the term | पद्मध्वजेषु पद्मानि सहस्रदलसंस्तरः। pálidhvaja, or pálikétana, does not itself mean
नभस्सरसि फुल्लानि सरोजानीव रेजिरे ।। 225 any particular kind of flag, but denotes a peculiar arrangement in rows of the ten
अधः प्रतिमया तानि संक्रांतानि महीतले । kinds of flags described below :-páli, in भ्रमरान्मोहयति स्म पशुबध्या(या)नुपातिनः ।। 226 Sanskrit, in fact, signifies 'a row.' In each तेषां तदातनी शोभां दृष्ट्वा नान्यत्रभाविनीं । . direction, a hundred and eight flags of each
कंजान्युत्सृज्य कास्यैन लक्ष्मीस्तेषु पदं दधे ॥ 227 kind,-or, in other words, a thousand and eighty flags in all,--are ranged in lines.
हंसध्वजेण्वभुहंसाचंचाग्रसितवाससः । Thus, the total number of flags, in the four | निजां प्रसारयंतो वा द्रव्यलेश्यां तदात्मना ॥ 229 directions, is four thousand three hundred and गरुत्मध्वजदंडाग्राण्यध्यासीना विनायकाः । twenty. We are farther told that the Lord
रेजुः स्वैः पक्षविक्षेपेल्लिंघयिषवोन्मु(नु) खं ।। 229 Jina adopted the pálidhvaja, as an indication of his universal empire over the three worlds
| बभुनीलमणिक्ष्मास्था गरुडाः प्रतिमागताः । after the conquest of Móha or Mdyd, or | समाक्रष्टुमिवाहीतान् प्रविशंतो रसातलं ।। 230 'delusion.' Lakshmisdnabhattaraka, the head मृगेंद्रकेतनाग्रेषु मृगेंद्राः क्रमाधिसया । of the Jaina Math at Kolhapur, says that some years ago a pálidhvaja was constructed there
कृतयत्नां विरेजुस्ते जेतुं वा सुरसामजान् ।। 231 in honour of Mahâvîra.
स्थूलमुक्ताफलान्येषां मुखलंबीनि रेजिरे । TEXT.
गजेंद्रकुंभसंभेदात् संचितानि यशांसि वा ।। 232 स्त्रग्वस्वसहसानाब्जहंसवीनमृगेशिनां ।
उक्षाः शृंगाग्रसंसक्तलबमानध्वजांशकाः। वृषभेमेंद्रचक्राणां धजा[:] स्युईशभेदकाः॥ 219 | रेजुचिपक्षजित्येव संलब्धजयकेतनाः ।। 233 अष्टोत्तरशतं ज्ञेयाः प्रत्येकं पालिकेतनाः ।
उत्पुष्करैः करै रूढध्वजा रेजुर्गजाधिपाः। एकैकस्यां दिशि प्रोच्चास्तंरगास्तोयधेरिव ।। 220 गिरींद्रा इव कूटाग्रनिपतत्पृथुनिझराः ॥ 234 " Metro,sioka (Anushtubb); and in the following
Rajendralal Mitra rend mihattaka, which he translated three verses.
by accountant'; but the first syllable is ma, not me. 10 This, which is a very unusual word, is probably & The original manuscript is in Old-Kanarese characmistake for mahattama, which we have in line 11,-Dr. I tera,
