________________
શ્રી વિમલનાથ પરમાત્માનું સ્તવન અરૂપિપણુ, અગુરુલઘુપણુ ઇત્યાદિ અનંતગુણો સ્વપર્યાય અને પરપર્યાયથી ભરપૂર ભરેલા છે.
આ પ્રમાણે સર્વે પણ દ્રવ્યોમાં પોતાના વર્તતા પર્યાયો અસ્તિપણે અને અન્ય સર્વ દ્રવ્યમાં વર્તતા પર્યાયો વિવક્ષિત દ્રવ્યમાં નાસ્તિપણે વર્ત જ છે. આમ વિચારતાં કોઈ પણ દ્રવ્ય અનંતાનંત પર્યાયોથી ભરપૂર ભરેલું છે.
દાખલા તરીકે કોઈ પણ એક ગાયને જોતાં આ ગાય છે. આ પશુ છે. આ તિર્યંચ છે. આ પંચેન્દ્રિય છે. આ એક જીવ છે ઇત્યાદિ અસ્તિપર્યાયો જેમ જણાય છે તેવી જ રીતે તે જ ગાયને જોતાં જ આ ઊંટ નથી, આ ભેંસ નથી, આ બકરી નથી, આ વાઘ નથી. તથા આ હાથી નથી કે સિંહ નથી. ઇત્યાદિ વ્યતિરેક પર્યાયો પણ તે ગાયને જોતાં જ જણાય છે. તે માટે તે ગાય પોતે અનંતા સ્વપર્યાયોથી જેમ ભરેલી છે તેવી જ રીતે પોતાનામાં ન વર્તતા એવા અનંતા પરપર્યાયોથી પણ વ્યતિરેકભાવે ભરેલી છે. આ રીતે સર્વે પણ દ્રવ્યો અનંતા સ્વપર્યાયોથી જેમ ભરેલાં છે તેવી જ રીતે પોતાનામાં ન વર્તતા એવા પરપર્યાયોથી પણ વ્યતિરેકભાવે ભરેલાં છે. આ રીતે સર્વે પણ દ્રવ્યો અનંતા સ્વપર્યાયોથી અને તેનાથી અનંતગુણ પરપર્યાયોથી ભરપૂર ભરેલાં છે. માટે સર્વે પણ દ્રવ્યો સ્વપર્યાય અને પરપર્યાયથી અસ્તિનાસ્તિભાવે યુક્ત છે.
જેમ જીવદ્રવ્યમાં જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર આદિ ગુણોની અસ્તિતા છે. તેવી જ રીતે તે જ જીવદ્રવ્યમાં વર્ણ-ગંધ-રસ અને સ્પર્શ ગુણોની નાસ્તિતા પણ છે જ. ___ "यदि परनास्तिता जीवादिषु न स्यात् तदा जीवादीनां परत्वपरिणतिः ચા" જો જીવ આદિ દ્રવ્યોમાં પરદ્રવ્યનું નાસ્તિપણું ન વિચારીએ તો તે જીવાદિનું પરભાવે પરિણમન થઈ જાય એમ સ્વીકારવું પડે. તેથી
