________________
૧૦૦
શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ચોવીશી ભાગ: ૨ (૨) સમયે સમયે રાગ-દ્વેષ આદિ ભાવકર્મ અને તેના દ્વારા જ્ઞાનાવરણીય આદિ દ્રવ્યકર્મોનો બંધ જ કરે છે. આ કર્મકારક થયું.
(૩) અશુદ્ધ વિભાવ પરિણામ સ્વરૂપ ભાવઆશ્રવ તથા અઢાર પાપસ્થાનકનું સેવન કરવા સ્વરૂપ દ્રવ્ય આશ્રય આ બન્ને કારણોથી આ જીવ પ્રતિસમયે કર્મ બાંધે છે. પોતે તેમાં બંધાય છે. આ ત્રીજું કરણકારક થયું.
(૪) આ આત્માને અશુદ્ધ પરિણતિનો લાભ થયો. તથા દ્રવ્યકર્મોના બંધનો લાભ થયો તે સંપ્રદાનકારક.
(૫) આત્માના સ્વરૂપની હાનિ થવી. ક્ષયોપશમભાવ ઘટવો. ઔદયિક ભાવ વધવો. તથા પરદ્રવ્યપ્રત્યેની અનુયાયિતા. તે અપાદાનકારક.
(૬) અનંતી અવંતી વિભાવદશા. તથા જ્ઞાનાવરણીયાદિ આઠ પ્રકારનાં કર્મો બાંધવાના આધાર રૂપ આત્માની જે વૈભાવિક પરિણામ સ્વરૂપ શક્તિ તે આધારકારક જાણવું.
આ પ્રમાણે અનાદિકાળથી આ આત્મામાં આ બાધક એવું કારકચક્ર અશુદ્ધપણે પરિણામ પામી રહ્યું છે. તેમાંથી ભવિતવ્યતાના યોગે પોતાનો કાળ પાકે ત્યારે સાધક એવો આ આત્મા પોતાનો સ્વધર્મ (આત્મધર્મ) પ્રગટ કરવાપણે જયારે પરિણામ પામે છે ત્યારે આ છએ કારક બાધકતાને બદલે સાધકતારૂપે પરિણામ પામ્યા છતા આ આત્માનું ઇષ્ટકાર્ય સિદ્ધ થાય. શુદ્ધસ્વરૂપ પ્રગટે.
આવા પ્રકારનું સ્વરૂપ પારિણામિકતા સ્વરૂપ સ્વકાર્યનું કારણ પણું કયા જીવને પરિણામ પામે? તો કહે છે કે જે નિરાબાધ અનંતગુણોના સ્વામી એવા સિદ્ધ પરમાત્મા છે. તેમનાં છ કારક શુદ્ધપણે પ્રવર્તે છે અને જે સંસારી મોહાધીન જીવ છે તેનાં છએ કારક બાધકભાવમાં
