________________
શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીનું સ્તવન
૧૧૯
આ જીવ પ્રાપ્ત કરે છે પરમાત્માની સેવાનું આ ફળ છે. જે ગુણસમૃદ્ધિ કર્મોથી અવરાયેલી છે તે સર્વસમૃદ્ધિ આ જીવ કર્મોનો નાશ કરીને પ્રાપ્ત કરે છે.માટે પરમાત્મા શ્રીમુનિસુવ્રતસ્વામિની સેવા કરો. ॥ ૧ ॥ ઉપાદાન ઉપાદાન નિજ પરિણતિ વસ્તુની રે, પણ કારણ નિમિત્ત આધીન, II
પુષ્ટ અપુષ્ટ દુવિધ તેં ઉપદિશ્યો રે,
ગ્રાહક વિધિ આધીન, ઓલગડી || ૨ ||
ગાથાર્થ :- આત્મસાધના કરવામાં પોતાના આત્માની નિર્મળ પરિણતિ તે ઉપાદાન કારણ છે. શુદ્ધ આત્મતત્ત્વનો જે મૂલધર્મ છે એટલે કે અનંત ગુણોની સત્તા આ આત્મામાં સ્વયં છતી છે. તેથી તે ઉપાદાન કારણ કહેવાય છે. પરંતુ તે ગુણોની સિદ્ધિ નિમિત્ત કારણને આધીન છે. તે નિમિત્ત કારણ પુષ્ટ અને અપુષ્ટ એમ બે પ્રકારનું છે. એમ આપે કહ્યું છે. તથા કાર્યની સિદ્ધિ ગ્રાહક એવા આત્માની વિધિને આધીન છે.।૨।।
વિવેચન :- નિમિત્ત કારણ સેવતાં વારંવાર નિમિત્તનો આશ્રય કરતાં કર્તામાં ઉપાદાન કારણતાનું સ્મરણ થાય. અર્થાત સત્તાગત રહેલી ઉપાદાન કારણતા પરિપક્વ થાય. તેમાં નિમિત્તકા૨ણ પ્રબળ કારણ છે તે નિમિત્ત કાણના બે ભેદ છે. (૧) પુષ્ટ નિમિત્ત કારણ. (૨) અપુષ્ટ નિમિત્ત કારણ.
ત્યાં ગ્રાહક એટલે કાર્યનો કર્તા જે વિધિએ કાર્ય થાય તે વિધિએ કારણ ગ્રહણ કરીને કારણને કાર્યાભિમુખપણે પ્રવર્તાવે તો તે નિમિત્ત કારણથી કાર્ય પ્રગટ થાય. પણ કાર્યાભિમુખપણે ન પ્રવર્તાવે અને ગમે તેમ કારણને પ્રવર્તાવે તો કાર્ય થાય નહીં.
જેમ કુંભકાર ચક્રને ફેરવે તો જ માટીમાંથી ઘટ નિપજે અર્થાત્ માટીના પિંડને ઘટપણે પરિણમાવે. અને જો ચક્રને ફેરવે નહીં તો માટી
