________________
૧૨૦
શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ચોવીશી ભાગ : ૨
હોવા છતાં ઘટ બને નહીં એટલે નિમિત્તકારણને પ્રયુંજ્યા વિના કેવળ એકલા ઉપાદાનમાંથી કાર્ય થતું નથી.
આપણો આત્મા મુક્તિનું ઉપાદાન કારણ છે. અને અરિહંત પરમાત્માની ઉપાસના તે નિમિત્તકારણ છે પરંતુ જે રીતે અરિહંત પરમાત્માની ઉપાસના કરવાનું આગમશાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે તે રીતે આશાતના ટાળીને પૌદ્ગલિક સુખોની અપેક્ષા રહિતપણે માત્ર કેવળજ્ઞાનાદિ આત્મગુણોની પ્રાપ્તિ અર્થે સમજણપૂર્વક પરમાત્માની સેવા જે કરે છે તે સેવા મુક્તિ પ્રાપ્તિમાં અવશ્ય નિમિત્તકા૨ણ બને જ છે. પણ અવિધિએ સેવા કરી હોય તો તે કામ લાગતી નથી. માટે ગ્રાહક એવા આત્માએ વિધિપૂર્વક કારણ ગ્રહણ કરવું જોઈએ તો જ તે નિમિત્તથી કાર્ય નિપજે છે.અન્યથા નિપજતું નથી. ॥ ૨ ॥ સાધ્ય સાધ્ય ધર્મ જેમાંહે હોવે રે ! તે નિમિત્ત અતિપુષ્ટ ॥ પુષ્પમાંહે તિલવાસક વાસના રે ! તે નવિ પ્રધ્વંસક દુષ્ટ II ઓલગડી II ૩
૩ ॥
ગાથાર્થ ઃ- હવે પુષ્ટનિમિત્તકારણનું સ્વરૂપ કહે છે ઃ- સાધવાલાયક જે સાધ્ય, તેનો ધર્મ જે કારણમાં હોય. તે તેનું પુષ્ટ નિમિત્તકારણ કહેવાય છે. જેમ તેલને સુગન્ધથી વાસિત કરનારાં એવાં પુષ્પો તે પુષ્ટ કારણ છે કારણકે તે પુષ્પો તેલની સુગંધના પ્રધ્વંસક બને તેવાં દુષ્ટ નથી. IIII
વિવેચન :- હવે આ ગાથામાં પુષ્ટ નિમિત્તકારણ સમજાવે છે ઃસાધ્ય એટલે કરવા લાયક કાર્ય, તે કાર્યનો ધર્મ જે કારણમાં વિદ્યમાન હોય તે કારણને પુષ્ટકારણ કહેવાય છે. જેમકે તેલને સુગંધિત કરવું છે. તો તે સુગંધ નામનું કાર્ય કરવાનો ધર્મ પુષ્પમાં વિશેષ પ્રમાણમાં છે એટલા માટે જ તેલને વધારે સુગન્ધિ ક૨વા માટે પુષ્પ નખાય છે.
