________________
૧૦૮
શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ચોવીશી ભાગ : ૨
એવો આ આત્મા પોતાની શુદ્ધ ચેતના આદિ પર્યાયોમાં જ સમવાયસંબંધથી વર્તે છે અને મોક્ષે જાય ત્યારે સાદિ અને ત્યાં અનંતકાલ તે ભાવમાં રહે. આ રીતે સાદિ અનંતકાળ સુધી આ જીવ પોતાના ક્ષેત્રમાં (એટલે કે પોતાના આત્મધર્મમાં) જ, પ્રવર્તનશીલ થઈને રહે છે. II૪ા
વિવેચન :- સર્વથા શુદ્ધપણે નિષ્પન્ન થયેલો આ આત્મા જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રાદિક સ્વપર્યાયોમાં પ્રવર્તવા રૂપ કાર્ય કરે. સમયે સમયે પૂર્વ પર્યાયનો વ્યય અને ઉત્તરપર્યાયરૂપે ઉત્પાદ અને દ્રવ્યપણે ધ્રુવ આ રીતે ત્રિપદીમય જે કાર્ય છે. તે કાર્યના કર્તાપણે સદા પરિણામ પામે આ પ્રથમ કર્તાકારક થયું.
પ્રતિસમયે આત્મગુણોમાં જ પરિમન પામવું તે તેનું કાર્ય છે આ તે કર્મકા૨ક બીજુ કા૨ક જાણવું. આત્માના જે ગુણો જ્ઞાન દર્શનાદિક, તેની જ કરણતામાં પ્રવર્તે આ ત્રીજુ કારક હોય. શુદ્ધ એવા આ આત્માને શુદ્ધ એવા કર્મરહિત ક્ષાયિકભાવના ગુણોનું પ્રતિસમયે દાન કરવું તે ચોથું સંપ્રદાનકારક. પરભાવપરિણતિનો સર્વથા ત્યાગ કરવો તે પરિણતિથી અતિશય દૂર જ રહેવું આ પાંચમું અપાદાનકારક. પોતામાં અનંત શુદ્ધ ક્ષાયિકભાવના ગુણોનું ધારણ કરવુ. તેનો જ આધાર બનવું પરંતુ ક્યારેય વિભાવપરિણતિનો આધાર ન બનવું તે આધારકારકતા.
આ છએ કારકચક્રમાં સદાકાળ પ્રતિસમયે પ્રવર્તન કરવું. તે સિદ્ધ અવસ્થામાં પણ સદાકાળ સ્વાધીનપણે આ આત્મા કરી રહ્યો છે ક્યારેય સ્વગુણોની ત્રિપદી વિનાનો આ આત્મા રહેતો નથી. આ રીતે શુદ્ધ ક્ષાયિકભાવના સ્વપર્યાયનું પ્રવર્તન છે તેનો આ જીવ કર્તા છે.
આ આત્મા મૂલપણે આત્મધર્મનો જ (ક્ષાયિકભાવના સ્વગુણોનો જ) કર્તા છે. ક્યાંય જરા પણ વિભાવપરિણતિનું કર્તૃત્વ નથી. આ
